Dr. Nikonian
Nghề y là một nghề khắc nghiệt, vì những sai lầm của nó nhiều
khi là vô phương cứu vãn, không thể sửa chữa được. Chương trình đào tạo y
khoa, nếu so với các trường đại học khác, có thể gấp hai đến ba lần,
nếu chỉ tính theo thời lượng và khối lượng kiến thức phải hấp thu: sáng
thực tập bệnh viện, chiều lên giảng đường nghe giảng, tối phải thức
trắng đêm trực bệnh viện. Đó là chưa kể, kiến thức y khoa tiến bộ như vũ
bão, tính trung bình sẽ tăng gấp đôi cứ mỗi 50 năm. Một thầy thuốc
thiếu mẫn tiệp và dư lười nhác sẽ mau chóng lạc hậu, thậm chí trở thành
nguy hiểm, nếu không chịu rèn luyện thói quen cập nhật kiến thức chuyên
ngành của mình trong một rừng những khuyến cáo, cập nhật về chẩn đoán,
điều trị.
Hiểu như vậy, không ai ngạc nhiên nếu thấy cuộc sàng lọc để có một
ghế sinh viên trường thuốc là vô cùng cam go và khắc nghiệt. Cuộc sàng
lọc này chỉ dành chỗ cho những học sinh ưu tú nhất, xuất sắc nhất về trí
lực và thể lực để có thể kham nổi một chương trình học cực kỳ nặng nề.
Nhiều sinh viên y khoa đã phải đánh mất những thú vui rất thường tình
của tuổi trẻ để ép mình kham khổ như nhà tu trong những năm tháng dùi
mài ở trường y.
Cũng dễ hiểu không kém, khi người ta thấy đa phần những sinh viên y
khoa ưu tú, đều có lai lịch na ná giống nhau. Hoặc xuất thân từ những
địa phương có truyền thống học hành. Hoặc lớn lên trong một gia đình
khoa bảng, trí thức. Quan trọng hơn hết, họ phải là những người xuất sắc
nhất, là người có chỉ số thông minh không tồi, đoạt được số điểm cao
nhất trong kỳ thi vượt vũ môn vào trường y, cũng khó khăn vào hạng nhất
này.
Những cái nhất đó là việc thường tình ở thời Đại Học Y khoa Sài gòn cũ, hay ở rất nhiều quốc gia khác.
Trừ xứ mình!
Vâng, trừ xứ mình với những chính sách tuyển sinh không giống ai, thậm chí quái gở!
Rất nhiều người vẫn chưa quên chính sách tuyển sinh theo lý lịch ở
những năm đầu sau 1975. Theo đó, một cậu học sinh có lý lịch tốt, nhóm
1- sẽ dễ dàng đoạt được một suất vào trường y với điểm 9 cho ba môn thi.
Ngược lại, một em cháu nào đó kém may mắn, có cha anh là “sĩ quan
ngụy”, đành ôm hận về sửa xe đạp vỉa hè cho dù điểm thi là 23-24 điểm.
Chính sách tuyển sinh ngày ấy đã góp phần “mang Việt Nam ra toàn thế
giới”, bằng cách gián tiếp đẩy khá nhiều thanh niên Việt Nam ưu tú nhưng
thất thời lên thuyền vượt biên, chỉ với một mục tiêu đơn giản: tìm một
ghế trên giảng đường đại học, thay cho những cánh cửa đã đóng chặt trên
chính quê hương mình. Nhiều người trong họ bỏ xác trên biển, nhưng cũng
nhiều người thành danh, làm rạng rỡ quê hương trên xứ người.
Vì kiến thức y khoa không phải là hoa trái tự rụng vào đầu, vì học y
hoàn toàn không dễ như lấy đồ trong túi, không ai ngạc nhiên khi thấy
các sĩ tử 3-môn-9-điểm hoàn thành chương trình bác sĩ vô cùng chật vật.
Lưu ban, thi lại, đậu vớt… cũng chẳng hề gì. Vì ở xứ mình, vào được là
ra được! Trường nào cũng thế, cứ gì trường y?
Nhưng sự ưu tiên không dừng lại ở đó. Sau khi ra trường, với lý lịch
dày dặn và những quan hệ sẵn có, những “hạt giống” này dễ dàng kiếm được
một chỗ làm tốt trong những bệnh viện lớn. Các học bổng đào tạo sau Đại
học cũng dành rất nhiều ưu ái cho họ. Ngoảnh đi ngoảnh lại, ta thấy họ
đã là giáo sư, tiến sĩ, chủ nhiệm bộ môn, đầu ngành… với rất nhiều học
vị mà dân trong nghề khi nghe đến chỉ biết lắc đầu cười nhẹ.
Chuyện xưa kể lại, tưởng đã không còn, lại giật mình kinh hãi khi đọc
báo thấy vẫn y nguyên. Người ta gọi đó là “chính sách đào tạo theo hợp
đồng”. Theo đó, người ta dành 50% (300 trên 600 thí sinh) để đào tạo bác
sĩ y khoa cho một số tỉnh XYZ nào đó.
Dĩ nhiên, những thí sinh này sẽ được một số điểm ưu tiên, đến nỗi
phải đánh rớt những học sinh ưu tú đạt 26 điểm nhưng vẫn không đậu vì
ngoài diện ưu ái nói trên.
Dĩ nhiên, không có sự ưu tiên nào là miễn phí!
Dĩ nhiên, con cái dân đen không phải là đối tượng ưu tiên!
Dĩ nhiên, không phải nhờ ưu tiên mà người ta có thể trở thành một bác
sĩ tử tế! Mặc dù có thể trở thành những “chuyên gia đầu ngành” như việc
đã xảy ra với các ưu tiên lý lịch nhóm 1 năm nào.
Cái họa áo trắng bắt nguồn từ chủ nghĩa lý lịch năm xưa, chưa biết
khi nào mới giải quyết hết. Nay thầy được ưu tiên lý lịch, trò được ưu
tiên địa phương-hợp đồng. Quả là một “cặp đôi hoàn hảo” mà sản phẩm đầu
ra như thế nào, không nói thì ai ai cũng biết!
Xem ra di họa còn dài…
Lại phải thêm một câu cũ rích vào cuối bài: Không phải tất cả! Vẫn có
một thiểu số, tuy là GS- TS, nhưng xứng đáng được đồng nghiệp và bệnh
nhân kính trọng về sự uyên bác, thông thái và đức độ của họ.
