Tuấn Khanh
Thật không may cho anh Tấn trong buổi tối định mệnh đó. Khi tất cả
mọi thứ cùng quẩn đổ xuống đầu anh. Mẹ già và con bệnh đang nằm bệnh
viện. Trong tay không còn gì để nghĩ đến ngày mai, anh Tấn đã cầm dao
chạy ra lề đường và chận 2 người đi đường dừng lại để doạ cướp. Một
người bị cướp 20.000 đồng và một người khác bị cướp 30.000 đồng. Anh Tấn
muốn dùng số tiền đó để mua đồ đi thăm bệnh cho con vào sáng ngày mai.
Thế nhưng chiều hôm sau, anh Tấn bị bắt và bị Toà án xử 7 năm tù vì tội
“cướp tài sản”.
Đây là một câu chuyện có thật chứ không phải viết ra từ tiểu thuyết.
Thậm chí đó cũng không phải là chủ đề của một cuốn tiểu thuyết về một
hoàn cảnh rất xa xưa như của nhà văn Hồ Biểu Chánh. Người bị xử 7 năm tù
là anh Nguyễn Văn Tấn, 25 tuổi ở huyện Lai Vung, Đồng Tháp. Sự việc này
đã được báo chí đưa tin, nhưng có lẽ đã không có nhiều người biết. Đơn
giản vì giữa những câu chuyện đáng hoảng sợ hàng ngày tại Việt Nam như
việc chết người do nước dâng ngập đường, công an phát tờ rơi dặn dò
người dân từ nay hãy tự lo an nguy của mình, trẻ sơ sinh chết do chích
nhầm… thì chuyện một người ăn cướp và bảy năm tù, nghe chừng như cũng
còn quá tầm thường và may mắn.
Nhưng hãy thử dừng lại trong ít phút giây, và nghĩ xem, ở sự cùng
quẩn nào trong cuộc sống hôm nay, mà khiến một thanh niên chỉ vỉ 50.000
đồng phải chịu hơn 2000 ngày trong ngục tối, thậm chí giờ đây sẽ không
biết mẹ già con bệnh rồi sẽ ra sao?
Một người bạn trên mạng internet, có tên là Người Buôn Gió, nhắc tôi
rằng nếu như Việt Nam có một Victor Hugo chắc cũng khó có thể viết xuể
những điều đau thương hôm nay chúng ta đang chứng kiến. Có cái gì đó rất
gần giữa một người đàn ông Việt Nam 2014 vì muốn có chút tiền cho đứa
con bệnh đang nằm viện, phải chịu mức án 7 năm tù giam với một người đàn
ông tên Jean Valjean, được khai sinh trong văn học vào năm 1862, chỉ vì
ăn cắp một mẩu bánh mì cho người thân đang đói mà phải chịu tù khổ sai
trong suốt 19 năm tù. Chỉ là một cái chớp mắt để bay qua thời gian với
tốc độ ánh sáng, người ta có thể nhìn thấy những số phận của họ giống
nhau. Chỉ có sự khác biệt là một người sống ở chế độ phong kiến thối nát
và một ngươi sống ở nền tảng căn bản trên lý thuyết là tốt đẹp của xã
hội chủ nghĩa.
Cùng quẩn là những điều mà chúng ta vẫn thường thấy hàng ngày, trên
các bản tin, nhưng dồn dập đến mức trái tim mỗi người lạnh đi. Máu đã
không còn đủ nóng để làm ý thức công dân giật mình về những gì đang có
chung quanh mình. Câu chuyện về người mẹ nghèo đến mức tự vẫn để lấy
tiền phúng điếu cho con sinh sống, về bữa ăn không đủ khiến bé gái kiệt
sức ngã xuống sông mà chết…v.v Câu chuyện của anh Nguyễn Văn Tấn chỉ là
một trong 1001 câu chuyện kể Việt Nam, nhưng được kể sơ sài bằng phần
đáp trả của luật pháp. Rất nhiều phần khác của ý nghĩa nhân đạo và trách
nhiệm vẫn bỏ ngỏ. Nếu sau 7 năm ngồi tù, quay trở ra với hoàn cảnh
nghèo khổ như hiện nay, hoặc hơn, không có gì có thể ngăn cản anh Tấn
lại tiếp tục cầm dao để xuống đường ăn cướp, nếu anh lại lâm vào điểm
cùng quẩn như vậy.
Tìm lại trong các báo cáo thành tích của tỉnh Đồng Tháp, quê quán của
anh Nguyễn Văn Tấn, tỉnh này tuyên bố rằng họ thành công rực rỡ trong
tiến trình xoá đói giảm nghèo từ hơn 10 năm trước. Tỉnh Đồng Tháp có báo
cáo gửi lên chính phủ trung ương là từ năm 2004 đã xây dựng mô hình
điểm xóa đói giảm nghèo vùng đặc thù thuộc các xã vùng sâu, vùng xa,
vùng ngập lũ với mục tiêu chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi gắn với
sắp xếp lại cụm, tuyến dân cư, tổng vốn đầu tư 15,985 tỷ đồng. Mới đây,
tháng 9/2014, Đồng Tháp còn được công nhận là 6 tỉnh hàng đầu của Đồng
Bằng Công Cửu Long thành công và được tuyên dương vì giảm nghèo cho hàng
ngàn người.
Nhưng giờ đây, thì chúng ta chứng kiến một mảnh đời nghèo khó đến bạo
động, như một vết ố trên tấm bằng khen mà rất nhiều người nhận nó, muốn
tẩy đi để có trọn vẹn sự hoàn hảo.
Một người bạn ở Nhật, dẫn trên facebook câu chuyện có thật về một
người Việt sang Nhật du học, bị cảnh sát ắt vì tham gia đường dây ăn cắp
những chai rượu giá 2000 yên Nhật (400.000 đồng). Người sinh viên Việt
này không bị ngồi tù, nhưng đã khóc vì được viên cảnh sát người Nhật lớn
tuổi nói chuyện về tư cách và lòng nhân ái giữa con người với nhau. Ở
một quốc gia coi hành động trộm cắp như tội ác, nhưng với trái tim nhân
hậu ấm áp và nền tảng văn minh, người ta vẫn tìm ra cách ứng xử để nâng
dậy người đã ngã. Khác với án 7 năm tù cho một thanh niên đã không còn
làm chủ được hành vi vì hoàn cảnh gia đình, Kết cục của câu chuyện như
một nấm mồ của số phận.
7 năm tù cho 50.000 đồng có đắt quá hay không? Những người đã ngồi ở
phòng xét xử trường hợp anh Nguyễn Văn Tấn đã có ai từng ngồi ở phòng
xét xử các bị cáo quan chức tham nhũng với các con số hàng trăm triệu,
hàng trăm tỉ đồng… rồi sau đó chỉ là án treo vì được coi là có dấu hiệu
tâm thần, không làm chủ được hành vi của mình? Có thể đó là một tập thể
điên khi cuồng dại ngấu nghiến tiền của và tài nguyên quốc gia, nhưng
chắc chắc họ không hề cùng quẩn. Chính Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc
Hội Nguyễn Văn Hiện từng đặt câu hỏi rằng: “Tại sao tham nhũng lại bị
tâm thần nhiều thế?”. Các báo cáo của Quốc Hội cho biết tham nhũng trong
năm 2013 gây thiệt hại là 6.000 tỷ đồng, nhưng chỉ có 10% được thu hồi,
còn 90% là mất vì các bị cáo thường là khai tâm thần, không làm chủ
được hành vi.
Nhà tranh đấu lừng danh Mahatma Gandhi có câu nói nổi tiếng. “I will
not let anyone walk through my mind with their dirty feet.” (tạm dịch:
Tôi không để cho bất cứ ai bước qua mình bằng đôi chân dơ bẩn của họ).
Anh Nguyễn Văn Tấn không bước vào toà bằng đôi chân bẩn. Đó chỉ là đôi
chân run rẩy của định mệnh cùng quẩn xô đẩy anh. Thế nhưng đã có biết
bao đôi chân dơ bẩn như vậy đã dẫm đạp trên đất nước này, dẫm đạp lên
luật pháp chưa bao giờ biết tù tội là gì?
Nói về bộ tiểu thuyết Những người khốn khổ của mình, nhà văn Victor
Hugo viết rằng “Khi pháp luật và phong hoá còn đầy đoạ con người và đem
một thứ định mệnh nhân tạo chồng thêm lên thiên mệnh thì những quyển
sách như loại này còn có thể có ích”. Thêm một câu chuyện khốn khổ nữa
trên đất nước này, liệu đã đủ dày cho bộ trường thiên về những số phận
nhỏ nhoi chưa, hay tất cả những số phận đó chỉ thoảng qua, như gió bay
đi?
