Dương Hoài Linh
Ngày 7/11/2013 Việt nam bất ngờ tham gia "Công ước chống tra tấn" của
Liên Hiệp Quốc sau 26 năm trì hoãn. Hành động này có thể gợi nên một hy
vọng chính quyền Việt Nam đã nới lỏng và chấp hành các quy định về
quyền con người của các Công ước quốc tế. Ngày 8/8/2014 Thượng nghị sĩ
John McCain có vẻ lạc quan khi cho rằng: "Chúng tôi đánh giá cao những
tiến bộ gần đây Việt Nam đã thực hiện, bao gồm việc ký Công Ước Chống
Tra Tấn và đăng ký sinh hoạt cho nhiều nơi thờ phượng."
Thế nhưng khi nhìn lại các vụ án gần đây sau vụ án Nguyễn Thanh Chấn
thì Thượng Nghị Sĩ Mỹ đã bị Việt Nam cho leo cây. Tinh thần "Không, đánh
cho có. Có, đánh cho chừa" vẫn được các chiến sĩ an ninh của ta quán
triệt một cách sâu sắc. Tất cả nhằm phá án nhanh nhất, hiệu quả nhất
bằng các "biện pháp nghiệp vụ" "linh động sáng tạo", đảm bảo chỉ tiêu
thi đua "đơn vị tiên tiến" trong toàn ngành. Bất chấp các quy định về
quyền con người, bất chấp nguyên tắc "trọng chứng hơn trọng cung" của tư
pháp quốc tế, ngành tư pháp của ta vẫn coi trọng việc bỏ lọt tội phạm
hơn việc vi phạm các nguyên tắc điều tra và tố tụng dẫn đến oan sai cho
người vô tội.
Hãy thử xem những vụ án oan gần đây:
1/ "Thật oan cho tôi, nhưng nói vô tội thì điều tra viên không nghe.
Đại úy Triệu Tuấn Hưng dùng nước đá nhồi bóp vào vùng kín khiến bìu và
dương vật co lại như hạt đậu vì lạnh". Thiếu tá Nguyễn Hoàng Quân và đại
úy Triệu Tuấn Hưng (nguyên điều tra viên Cơ quan Cảnh sát điều tra Công
an tỉnh Sóc Trăng) bị khởi tố tội Dùng nhục hình.
2/ Ngày 26/3/2014, TAND Tp. Tuy Hòa (Phú Yên) mở phiên tòa xử 5 sĩ
quan CA cùng bị truy tố dùng nhục hình đánh chết anh Ngô Thanh Kiều
(sinh năm 1982), ngụ tại xã Hòa Đồng, huyện Tây Hòa, Phú Yên), trong khi
xét hỏi anh Kiều liên quan đến một vụ trộm. Trong khi đưa anh Kiều từ
Công an xã Hòa Đồng về đến công an Tp. Tuy Hòa họ đã lần lượt dùng dùi
cui đánh vào đùi, chân anh Kiều. Ban đầu anh Kiều bị còng hai tay phía
trước, sau đó bị còng ra sau lưng, rồi còng dính một tay vào ghế dù chưa
hề có lệnh bắt. Chị Ngô thị Tuyết, chị ruột của nạn nhận, chia sẻ: “Tui
không thể nào quên giây phút đau đớn đến uất nghẹn khi nhìn thấy thi
thể em trai mình với nhiều vết thương hiểm độc, trời không dung, đất
không tha cho những kẻ côn đồ khoác trên người cái áo CAND.”
3/ Đầu năm 2013, người dân lo ngại hiện tượng “TỰ TỬ” trong đồn CA:
“Vào đồn CA là người còn sống, ra kỏi đồn CA thành người đã chết!” Nạn
nhân đó là ông Trần Văn Tân (53 tuổi) tử vong tại đồn CA xã Kim Xuyên,
huyện Kim Thành, tỉnh Hải Dương hôm mùng 2 tháng giêng này, mà CA cho là
“TỰ TỬ TRONG ĐỒN” sau khi ông bị sa vào tay những người bạn dân, chỉ vì
Cty Xi–măng Thành Công mất trộm một tấm tôn. Người vợ đau khổ Lê Thị
Ránh của nạn nhân cho biết.
4/ Ngày 13/2/2014, lúc 15 giờ, ông Huỳnh Tấn Du (35 tuổi) phát hiện
ông Huỳnh N. (39 tuổi) thôn Quảng An, xã Đạo Nghĩa đang hái trộm tiêu
trong rẫy của mình nên bắt trói ông Huỳnh N. và báo công an xã. Đến
17g30 cùng ngày, ông N. bị giải về trụ sở Công an xã Đạo Nghĩa để làm
việc. Ba công an xã tên Nguyễn Hữu Tuyến (27 tuổi), Lê văn Tâm (46 tuổi)
và Trần Văn Công (38 tuổi), trưởng công an xã Đạo Nghĩa đã thừa nhận
với Cơ quan Cảnh sát Điều tra tỉnh Đăk Nông rằng, trong lúc lấy lời
khai, vì cho rằng ông Huỳnh N. gian dối trong việc khai nhận hành vi
trộm cắp nên họ đã dùng dùi cui, nắm đấm đánh ông N. nhiều lần. Đến
khoảng 7g30 tối 13/2, ông N. được cho về nhà và hẹn sáng hôm sau
14/2/2014 sẽ làm việc tiếp, tuy nhiên khoảng 9g sáng 14/2 thì ông N.
chết. Đại tá Nguyễn Văn Hùng, phó giám đốc CA tỉnh Đăk Nông cho biết
thêm, theo ghi nhận khám nghiệm tử thi có 33 vết thương, vết bầm tím
trên cơ thể, trong đó có 9 vết bầm tím trên đầu mặt.
5/ Ngày 19/3/2014, CA P. Tân Đồng đã thông báo cho gia đình chị Hương
biết, việc chị chết trong tư thế treo cổ tại Trụ sở Công A P. Tân Đồng,
TX. Đồng Xoài (Bình Phước). Nhưng, gia đình chị Hương không tin vào lý
do nầy. Theo người nhà nạn nhân, trên cơ thể nạn nhân có nhiều vết bầm
nghi do bị đánh. Nạn nhân được xác định là chị Bùi Thị Hương (42 tuồi)
quê quán Hải Phòng đã chết.
6/ Tối ngày 16/1/2013, anh Nguyễn Văn Ái (42 tuổi) có lời qua tiếng
lại với một đôi nam nữ đèo nhau trên xe máy chạy phía trước không được
chuẩn cho lắm. Sau đó, đã xảy ra xô xát giữa 2 bên và dẫn tới anh Ái đã
tử vong sau 2 ngày điều trị tại bệnh viện Đa khoa Nghệ An. Tờ Lao Động
cho biết: “Nam thanh niên và một số người khác đánh anh Ái đến tử vong
là chiến sĩ CAND tại thị xã Thái Hòa.” Theo nhận định, lực lượng CAND
được bao che dung dưỡng nên rất hung ác. Đánh hay tra tấn người dân đến
chết, chỉ cần vu cho nạn nhân tự tử là thoát tội giết người.
7/ Ngày 18/1/2014, khoảng 9g30 sáng, gia đình nhận được điện thoại
của CA huyện Thanh Hà, Hải Dương thông báo anh Hải đang bị giam giữ tại
trụ sở công an huyện và yêu cầu gia đình mang quần áo và thức ăn lên cho
Hải. Tuy nhiên, đến sáng ngày 20/1/2014, gia đình nhận được điện thoại
từ công an huyện Thanh Hà thông báo, anh Hải đã chết và yêu cầu người
nhà đến làm thủ tục đưa xác về lo mai táng. Con trai nạn nhân bức xúc
cho rằng, bố mình bị đánh chết trước khi được đưa đến Bệnh viện Đa Khoa
Thanh Hà, Hải Dương. Trên cơ thể bố tôi bị bầm tím nhiều nơi, một bên
thái dương bị lõm vào, mặt mũi thì bị sưng tấy, bầm tím.
8/ Trung tá CA Nguyễn Văn Ninh, kẻ đánh chết ông Trịnh Xuân Tùng ở
bến xe Giáp Bát cuối tháng 2/2011, chỉ bị kết án 4 năm tù trong một
phiên xử nhanh. Nguyên do: tài xế xe ôm Phạm Quân Hùng chở ông Trinh
Xuân Tùng (53 tuổi) tới bến xe Giáp Bát, Hà Nội bị Trung tá Nguyễn Văn
Ninh phạt 150.000 đồng vì “không đội mũ bảo hiểm”. Theo đó, sau khi
tranh cãi về số tiền phạt nhiều ít, Trung tá Ninh đã túm cổ anh xe ôm
Phạm Quân Hùng. Ông Trịnh Xuân Tùng xông vào gỡ tay Trung tá Ninh thì bị
ông Ninh dùng gậy đánh vào đầu, vào cổ. Không những vậy, còn có một số
dân phòng nhảy vào đánh hội đồng, khiến ông Trịnh Xuân Tùng gục xuống
sau trận mưa đòn. Dù đã nằm bất động, ông vẫn bị còng tay và kéo về còng
tiếp ở trụ sở công an phường.
Thế nhưng việc tra tấn nghi can có lẻ vẫn sẽ tiếp diễn,bởi về căn bản các nguyên tắc luật pháp đã không được hiểu đúng:
1/Cần phải có sự tham gia của luật sư nghi can trong tiến trình hỏi
cung. Tất cả các lời khai của nghi can nếu không có chữ ký của luật sư
đều không có giá trị pháp lý trước tòa.
2/ Việc bắt giữ các nghi phạm không được quá 48 tiếng đồng hồ. Nếu
quá thời hạn này mà không tìm được chứng cứ khởi tố phải trả tự do ngay
cho nghi phạm.
3/ Những cá nhân sử dụng các biện pháp nghiệp vụ để bức cung, nhục
hình nghi phạm cần phải bị truy tố kịp thời và có khung hình phạt thật
nặng. Không thể để xảy ra tình trạng bao che, xử lý nội bộ... khiến
quyền con người bị chà đạp.
4/ Nguyên tắc tranh tụng trong tòa án phải được mở rộng. Các chứng cớ
pháp lý, nhân chứng... phải được coi trọng hơn các lời cung của bị can.
Các chứng cớ ngoại phạm phải được xem xét trước tiên.
5/ Phải hạn chế quyền lực của bộ phận công an xã,công an phường...
Đây là lực lượng bảo vệ pháp luật có trình độ văn hóa rất thấp và cũng
là lực lượng chủ yếu gây ra những hệ lụy đau lòng cho những người vô
tội.
Từ năm đầu 2013, khi Tổ chức Ân xá quốc tế lần đầu tiên đặt chân đến
Việt Nam tính từ thời điểm năm 1975 và báo chí “lề trái” quật khởi tính
phản biện, cho đến nay có ít nhất 15 cái chết do “tự tử” trong đồn công
an bị giới truyền thông phát hiện. Đó là chưa tính đến những vụ án oan
sai nổi tiếng trước đó mà theo thống kê, cứ 10 vụ án là có một án oan.
Một tỉ lệ đáng xấu hổ của một nền tư pháp lạc hậu. Đã đến lúc không thể
chấp nhận những biện pháp nửa vời, những lời kêu gọi chung chung, "sinh
mạng phải được bồi thường bằng sinh mạng" "tự do bị tước đoạt oan uổng
phải được đền bù bằng chính tự do của những kẻ đi tước đoạt". Có như vậy
kỷ cương phép nước mới được giữ vững và việc ký tên vào "công ước chống
tra tấn" của Liên Hiệp Quốc mới không bị xem là trò hề.
