Nút thắt khó gỡ

Minh Diện

Theo blog Bùi Văn Bồng

Mở đầu bản “Tuyên ngôn cộng sản” ngày 21-2-1848, của Frierid Engel và Karl Marx viết: “Lịch sử của tất cả các xã hội tồn tại từ trước tới nay chỉ là lịch sử đấu tranh giai cấp!”.

Trong bản tuyên ngôn lịch sử chấn động thế giới đó, Marx và Enggel đã phân tích sự hình thành của giai cấp tư sản và giai cấp vô sản cùng mâu thuẫn đối kháng cùa hai gia cấp này, và khẳng định: “Sự sụp đổ của của giai cấp tư sản và thắng lợi của giai cấp vô sản là tất yếu!”.

Nguyên nhân thắng lợi tất yếu của chủ nghĩa cộng sản, Marx- Engel đặt vào vị trí con người cộng sản. Marx- Engel viết: “Họ là những người thuộc các dân tộc khác nhau, đặt lợi ích hàng đầu và bảo vệ lợi ích đó không phụ thuộc vào dân tộc mà cho toàn thể giai cấp vô sản. Trong các giai đoạn khác nhau của cuộc đấu tranh, giữa tư sản và vô sản, họ luôn luôn đại biểu cho lợi ích cho toàn bộ phong trào và quyền lợi của người nghèo!”.

Marx-Engel không quan tâm tới bất kỷ một hình thức thỏa hiệp, hòa hoãn nào, chỉ có một biện pháp duy nhất cho cuộc đấu tranh là: “Cộng sản chỉ đoạt được mục đích bằng việc dùng bạo lực lật đổ toàn bộ trật tự xã hội hiện hành. Mặc cho các giai cấp thống trị run sợ trước một cuộc cách mạng cộng sản chủ nghĩa. Trong cuộc cách mạng ấy, những người vô sản chẳng mất gì hết, ngoài những xiềng xích trói buộc họ. Họ sẽ giành được cả thế giới”.

Marx – Engel đã vạch ra muc tiêu và chương trình hành động của tổ chức cộng sản quốc tế gồm mười điểm như sau:

1-Tước đoạt sở hữu ruộng đất và trao nộp tô vào quỹ chi tiêu của nhà nước.

2-Xây dựng thuế lũy tiến cao.

3-Xóa bỏ quyền thừa kế.

4-Tịch thu tài sản của tất cả những kẻ lưu vong và những kẻ phản bội.

5-Tập trung tín dụng vào tay nhà nước thông qua một ngân hàng quốc gia với tư bản của nhà nước, và ngân hàng này sẽ nắm độc quyền hoàn toàn.

6-Tập trung tất cả các phương tiện vận tải vào trong tay nhà nước.

7-Tăng thên số công xưởng nhà nước và công cụ sản xuất, khai khẩn đất để cày cấy và cải tạo ruộng đất trong một kế hoạch chung.

8- Thực hành nghĩa vụ lao động đối với tất cả mọi người, tổ chức các đội quân công nghiệp, đặc biệt là nông nghiệp.

9- Kết hợp nông nghiệp, thi hành những biện pháp nhằm làm mất dần sự khác biệt giữa thành thị và nông thôn.

10- Giáo dục công cộng và không mất tiền cho tất cả trẻ em. Xóa bỏ việc sử dụng trẻ em trong các công xưởng như hiện nay. Kết hợp giáo dục với sản xuất vật chất.

Hơn 160 năm trước, lãnh tụ lỗi lạc của cộng sản thế giới đã mơ ước, và đinh ninh sẽ xây dựng thành công Chủ nghĩa công sản (Commũnis) trên toàn thế giới, với cấu trúc kinh tế, xã hội và hệ tư tưởng phi nhà nước dựa trên sở hưu chung. Đó là một xã hội không có giai cấp, không có nhà nước,quân đội, không có áp bức,bóc lột, mà trong đó, các quyết định về việc sản xuất cái gì, theo đuổi những chính sách gì được lựa chọn một cách dân chủ, cho phép mọi thành viên của xã hội tham gia vào quá trình quyết định ở cả hai mặt chính trị và kinh tế . Việc sản xuất và phân phối được tiến hành công bằng giữa các công dân, tiến tới mọi người tự giác say mê làm việc, say mê sáng tạo,xóa bỏ hết tư hữu, năng xuất lao động rất cao, của cải làm ra dồi dào tới mức phân phối theo nguyên tắc: “Làm theo năng lực, hưởng theo nhu cầu”, loài người trên trái đất này hòa hợp thành một khối thống nhất trong một “Thế giới đại đồng!” …

Ngày ấy Marx, 30 tuổi. Con người vĩ đại đã kế thừa tư tưởng triết học biện chứng của Hegel, nhưng bằng phương pháp duy vật đã phân tích và lên án chủ nghĩa tư bản khi nó đã đạt thắng lợi tuyệt đối, trước sự suy tàn của chủ nghĩa xã hội không tưởng. Tuyên ngôn cộng sản cho ra đời chủ nghĩa xã hội khoa học, như Marx nói, là: “ để đập lại câu chuyện hoang đường về bóng ma cộng sản!”.

* * *

Hơn 160 năm đã qua, Marx và các học trò của ông đã biến chủ nghĩa xã hội từ lý thuyết thành thực tiễn, chứng minh cộng sản không phải là một “bóng ma” mà hiện hữu trên thế gian. Nhưng Marx đã mâu thuẫn với chính mình, khi phủ nhận lịch sử loài người sẽ không còn đấu tranh giai cấp, vì ảo tưởng chủ nghĩa cộng sản thắng lợi hoàn toàn là tất yếu. Thực tế chủ nghĩa cộng sản không nhân đạo, nhân văn như Marx- Engel tuyên bố, và nó chỉ bắt đẩu ở thế kỷ 19, nở rộ và suy tàn ở thế kỷ 20.

Hãy chứng minh thự tế đó ở Liên bang Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô-viết (Liên Xô).

Kể từ cuộc khi Cách mạng tháng mười 1917 thành công, lật đổ chế độ Sa Hoàng do Lê Nin lãnh đạo, Chủ nghĩa Marx-Lenin đã trở thành kim chỉ Nam, Liên Xô chiếm 1/5 quả địa cầu với lá cờ đỏ búa liềm thêu hàng chữ CCCP là niềm tin và hy vọng của loài người trên khắp thế giới. “Lê nin, ấy là nguồn điện lực, với Xô Viết , làm thiên đường sáng rực!” (Tố Hữu)

Trong chiến tranh thế giới thứ hai Liên Xô đã tỏ rõ sức mạnh đoàn kết các dân tộc chống phát xít Đức, và những năm 60 thế kỷ trước, Liên Xô liên tiếp hoàn thành vượt mức chỉ tiêu các kế hoạch 5 năm, khoa học phát triển vượt bực, là nước đầu tiên đưa người vào vũ trụ trước Mỹ. Đảng cộng sản Liên Xô tuyên bố “Chủ nghĩa xã hội đã hoàn toàn thắng lợi, Liên Xô bước sang thời kỳ Chủ nghĩa xã hội phát triển và bắt đầu xây dựng Chủ nghĩa cộng sản”.

Qủa thực Liên Xô đã là một cường quốc trên thế giới, có thời gian là ‘siêu cường’ và Đảng cộng sản Liên Xô đã thực hiện được hầu như tất cả tham vọng lớn về quân sự, chính trị, ngoại giao, và cả về khoa học kỹ thuật. Về kinh tế mức tăng trưởng của Liên Xô từ năm 1981 đến 1985 vẫn từ 1,9 đến 2,1 %. Liên Xô chiếm gần 2/3 sản lượng dầu mỏ thế giới , nên việc tăng giá dầu năm 1973 thu lợi nhuận rất lớn.(Dù giá dầu thô năm 1986 có giảm nhưng ngay sau đó tăng trở lại, vẫn không bị ảnh hưởng nhiều). Mức thâm hụt ngân sách của Liên Xô năm 1986 chưa tới 9 % , mức lương từ năm 1985 đến 1990 vẫn tăng bình quân 7% . Về quân sự không ai có thể chối cãi Liên Xô là một siêu cường. Với hàng triệu binh lính hải lục không quân tinh nhuệ, làm chủ khoa học kỹ thuật và vũ khí chiến lược tối tân , toàn bộ tướng lĩnh sỹ quan cao cấp đầu là đảng viên cộng sản gắn bó máu thịt với chế độ xã hội chủ nghĩa. Liên Xô không có phong trào mít tinh biểu tình, không có những cuộc cách mạng hoa nhài, không có bất kỳ một thế lực thù địch nào có thể tồn tại trong lòng chế độ cộng sản cứng hơn sắt thép và không có bất kỳ sức ép nào từ bên ngoài...

Thế mà ngày 19-8-1991, toàn bộ cái thành trì chủ nghĩa xã hội ngạo nghễ đã tồn tại 74 năm ấy, đã đổ sụp như tòa lâu đài xây trên cát, kéo theo toàn bộ mô hình xã hội chủ nghĩa Đông Âu.
Hơn hai chục năm qua, trên thế giới đã có rất nhiểu công trình nghiên cứu về hiện tượng lịch sử đó, đưa ra nhiều nguyên nhân sâu xa và trực tiếp , cà bên trong và bên ngoài, để cắt nghĩa và lý giải tại sao chế độ xã hội chủ nghĩa lại thất bại thảm hại như thế.

Có người cho rằng, vào năm đầu thập kỷ 70, thế kỷ trước, từ việc khan hiếm dầu mỏ, giá dầu tăng đột biến, gây khủng hoảng kinh tế, kéo theo khủng hoảng môi trường, dân số và khủng hoảng chính trị tòan cẩu, thì Liên Xô thu lợi vì có sản lượng dầu mỏ lớn nhất thế giới, nên Đảng cộng sản Liên Xô chủ quan, duy ý chí cho rằng: “Quan hệ sản xuất xã hội chủ nghĩa không chịu tác động của cuộc khủng hoảng đó”.
* * *

Sau cuộc khủng hoảng, các nước phương Tây đã ngồi lại với nhau, mổ xẻ sai lầm, tìm biện pháp mới, và họ đã thay đổi hoàn toàn tư duy để thích ứng. Cấu trúc kinh tế được chuyển sang mô hình khu vực hóa, toàn cầu hóa, cấu trúc chính trị đa phương đưa xã hội loài người chuyển sang nền văn minh mới không đối đầu, xóa tan tảng băng chiến tranh lạnh. Trong khi đó Đảng cộng sản Liên Xô vẫn bảo thủ cho rằng “Chủ nghĩa xã hội là ưu việt nhất, và bản thân họ chẳng có gì sai mà phải sửa”. Tại Đại hội đảng cộng sản Liên Xô lần thứ 26, tháng 11-1982, Tổng bí thư Brezhev vẫn mạnh miệng tuyên bố:

“Liên Xô vững mạnh hơn bao giờ hết tư tường Marx- Lenin bách thắng sẽ đè bẹp mọi trở ngai trên con đường tiến lên chủ nghĩa cộng sản!”.
Ngờ đâu Liên Xô sụp đổ, càng không thể tưởng tượng cái thảm họa lớn nhất thế kỷ 20 sảy ra nhanh như gió. Nhà sử học Adam Ulam viết: “Không một chính phủ của một quốc gia nào có quyền lực vũng chắc như chính quyền Liên bang Xô-viết, không có một thước đo nào trước 1985 cho thấy một thảm họa đang lù lù xộc tới chính phủ này”.
Nhưng cái ngày 19-8-1991 đen tồi ấy đã sảy ra. Nó xảy ra như trong một giấc mơ. Không ầm ĩ, không một tiếng súng nổ. Tất cả lực lượng quân đội, và hải quân không hành động chống lại cuộc đổi thay chế độ. Hai mươi xe tăng được điều tới chiến lũy ở phố Arbat, thủ đô Matxcva, nhưng không bắn một viên đạn nào.

Nguyên nhân gì dẫn tới kết cục đó?

Tạp chí cộng sản số 13, tháng 7-2003 viết: “Nguyên nhân cơ bản do Đảng cộng sản Liên Xô và các nước Đông Âu đã mắc sai lầm rất nghiêm trọng về đường lối chính trị, tư tưởng và tổ chức. Đó là đường lối hữu khuynh cơ hội, xét lại, thể hiện trước hết ở những người lãnh đạo cao nhất”. Giáo sư Nguyễn Đức Bình, nguyên Ủỷ viên Bộ chính trị, Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương đảng cộng sản Việt Nam viết: “Cuộc cải tổ của Gobachev được các nước phương Tây cổ vũ, hậu thuẫn, cải tổ như thế mà chế độ không sụp đổ mới đáng ngạc nhiên!”.
Theo Gobachev thì “Stalin đã dạy người lãnh đạo cách đấm tay xuống bàn, nhưng tôi không muốn làm như thế”. Và theo nhà sử học Adam Ulan thỉ: “Gobachev muốn sửa sai nền kinh tế chính trị một cách dè dặt, không ngờ chính sự dè dặt đó lại làm quả bóng vỡ tan ra !”. Nhưng có người kết tội Gorbachev là kẻ phản bội, đã bán đưng Liên Xô. Lịch sừ rồi sẽ phán xét một cách công bằng.
Có điều mọi người biết là không chỉ Gorbachev, Ensin mà nhiều người trong lãnh đạo chóp bu của đảng cộng sản Liên Xô đã nhìn thấy sự bế tắc của mô hình kinh tế-chính trị tập trung quan liêu bao cấp dựa theo nguyên lý xóa bỏ hoàn toàn tư hữu như Tuyên ngôn cộng sản của Marx - Engel . Cơ cấu ấy hoàn toàn dựa trên sự giáo điều, không tôn trọng quy luật khách quan, triệt tiêu vai trò cá nhân, triệt tiêu tính sáng tạo, tính cạnh tranh lành mạnh và tính năng động. Đó chính là nguyên nhân dẫn đến tệ bè phái, đặc quyền đặc lợi, độc tài, xa rời quần chúng, tham nhũng đặc biệt tước đoạt quyền tự do dân chủ và nhân phẩm con người.

Ngay từ năm 1963, Khrutsop, Tổng bí thư Đảng cộng sản Liên Xô, đã nói về nhân vật số 2, sau Lênin: “Trong ngôi nhà Stalin dựng lên, chứa đầy sự dối trá và khủng bố!”.

Tham quyền cố vị, độc tài và dối trá không chỉ riêng Stalin, mà là căn bệnh nhiều lãnh đạo chóp bu trong điện Cremli mắc phải.

Bregionep xuất thân từ một người thợ, từng trải qua cuộc chiến tranh vệ quốc chống phát xít Đức, giản dị, khiêm tốn, chí công vô tư. Nhưng sau khi trở thành Tổng bí thư đảng cộng sản Liên Xô, Chủ tịch Đoàn chủ tịch Xô Viết tối cao và Tổng tư lệnh các lực lượng vũ trang Liên Xô thì dần dần biến thành một con người khác. Chính ông đã đưa quân đội sang đàn áp phong trào dân chủ ở Tiệp Khắc, và bỏ tù nhà bác học hạt nhân Nga nổi tiếng thế giới Akharop cùng hàng ngàn trí thức đối lập. Từ từ khi thay thế Khrutsop vào tháng 11-1964, Bregionep bỏ nếp sống giàn dị, thích đi săn, thích xe hơi sang trọng, thích phụ nữ đẹp và thích chung quanh mình những kẻ nịnh hót. Với đặc quền đặc lợi ấy, Bregionep đã cố bám chiếc ghế quyền lực cao nhất cho tới lúc chết gục ngay trên chiếc ghế đó.

Tờ báo “Tiếng vọng hành tinh” mô tà những năm tháng cuối đời cùa Bregionep như sau: “Con người lực lưỡng đẹp trai, Bregionep đã biến thành một lão già lụ khụ, và ông ta trở thành con tin của một hệ thống chính trị mà mình tích cực tham gia”. Thật mỉa mai khi Lênnin từng lên án chế độ Sa Hoàng tham quyền cố vị trong khi Bregionep đã 18 năm liên tục làm Tổng bí thư đảng cộng sản Liên Xô, chủ tịch Đoàn chủ tịch Xô Viết tối cao và Tổng tư lệnh các lực lượng vũ trang Liên Xô, mà vẫn bám riết lấy cái ghế ấy khi đã già nua lẩm cẩm.

Tờ báo “Tiếng vọng hành tinh” viết: “Ngày 25-9-2982, Bregionep đến Ba Cu, thủ đô nước cộng hòa Adecbaigian, để trao Huân chương Lê Nin lần thứ hai cho nước cộng hòa này. Bregionep phải chống gậy, có hai người dìu mà vẫn bị ngã chúi xuống. Mặc dù diễn văn đã được bộ phận thư ký chuẩn bị sẵn , nhưng do tuổi già , mắt kém, lúc giở cặp ra, bài nói chuyện ở nơi này ông đã nhầm sang nơi khác. Lợi dụng lúc đọc hết câu và tiếng vỗ tay trong hội trường vang lên, Giaida Aliep, Bí thư Thứ nhất Ban chấp hành Trung ương đảng cộng sản Adecbaigian, đã rút bài nói chuyện khác đặt lên trước mặt nói: “Thưa đồng chí Bregionep, phài đọc bài này ...”

Hai tháng trước khi chết gục trên trước ghế ngồi làm việc, Bregionep còn kịp ký lệnh đưa thêm quân sang Afghanistan và bãi bỏ lệnh đặc xá 8 nhà báo và 15 trí thức dân chủ sắp hết hạn tù.

Boris Ensin đã viết trong hồi ký cùa mình: “Tôi đã chân thành tin vào các lý tưởng về sự công bằng đo đảng tuyên truyền, và cũng có cảm giác ấy khi gia nhập đảng, nghiên cứu toàn bộ các hiến chương, các chương trình và các giáo điều, đọc lại các tác phẩm cùa Lenin , Marx và Engel. Nhưng rồi tôi thất vọng...”

Alexsander Yakolev nói với Tổng bí thư Gorbachev sau 10 năm làm Đại sứ Liên Xô tại Canada: “Đủ lắm rồi, chúng ta không thể sống thế này thêm nữa! Chúng ta phải xét lại đường lối , tư duy, quan điểm về quá khứ, hiện tại và tương lai của chúng ta. Chúng ta không thể sống mãi như chúng ta đang sống, một cách sống nhục nhã ngoài sức tưởng tượng!”.

Eduard Shevaknadze nguyên bộ trường Ngoại giao Liên Xô: “Mọi thứ đầu đã thối nát. Phải thay đổi thôi!”.

Sakharov, nhà bác học hạt nhân bị Bregionep bỏ tù đã tổng kết trong quá trình tồn tại, cứ 12 năm Liên Xô đàn áp các nước “anh em” một lần, cụ thể năm 1956 đưa quân sang Hunggari, 1968 sang Tiệp Khắc, 1980 sang Ba Lan, ở trong nước chính quyền thẳng ta đàn áp các nhà dân chủ đối lập, trong 20 năm đã bắt hơn 3.000 người đi tù và đẩy ra nước ngoài, báo chí bị cấm đoán, những tác phẩm văn học nổi tiếng bị cấm xuất bản, và ông nói thẳng: “Mô hình của chúng ta không tổn tại được ví nó không tôn trọng con người. Đó chính là cốt lõi của vấn đề!”.

Từ bản Tuyên ngôn cùa đảng cộng sàn 21-2-1948, khái niệm chủ nghĩa xã hội ra đời. Có rất nhiều thứ chủ nghĩa xã hội manh mún, bắt chước, áp đặt, phát triển rồi lụi tàn. Chủ nghĩa xã hội của Marx-Lenin đã trài qua thử thách, có thời kỳ lên đỉnh cao chót vót, nhưng rồi tụt xuống đáy vực. Hiện tại chỉ còn bốn nước trên thế giới theo chủ nghĩa xã hội là Việt Nam, Trung Quốc, Cu Ba, Triều Tiên. Bốn nước ấy có chủ nghĩa xã hội của riêng mình. Trung Quốc có: “Chủ nghĩa xã hội mang màu sắc Trung Quốc”. Việt Nam có: “Chủ nghĩa xa hội kinh tế thị trường”, Cu Ba vừa rồi cũng phát tín hiệu: "CNXH màu sắc Cu Ba"...Dù là hình thức nào thì quyền lợi dân tộc cũng phải đặt lên trên hết. Do đó điều cốt yếu nhất trong Tuyên ngôn cộng sản có lẽ không còn giá trị: “Đặt lợi ích hàng đầu và bảo vệ lợi ích đó không phụ thuộc vào dân tộc, mà cho toàn thể giai cấp vô sản!”.

Điều còn nguyên giá trị cùa Tuyên ngôn cộng sản là: “Các quyết định về sản xuất cái gì, theo đuổi những chính sách gì, được lựa chọn một cách dân chủ, cho phép mọi thành viên của xã hội tham gia trong quá trình quyết định cả hai mặt chính trị và kinh tế!”.

Nói như vậy thì không ai cãi để làm gì. Nếu thực hiện đúng như thế, chứ không phải trá hình, thì quyền con người trong chế độ xã hội chủ nghĩa sẽ được tôn trọng, và điều mà nhà bác học Sakharop cho là “cái cốt lõi của vấn đề” được giải quyết...

Liệu có trở thành hiện thực trong quá trình cải tổ, cải cách, mở cửa và đổi mới của Đảng cộng sản Việt Nam? Xem trong cách làm và bản lĩnh chí quyết, hầu hết người ta đều có lý do để băn khoăn: Liệu rằng công cuộc và những hô hào "chỉnh đốn đảng" vốn đã kéo dài dây dưa nhiều năm sẽ mạng lại những gì? Đi đến đâu?...“Bao nhiêu lợi quyền tất qua tay minh” – giai cấp vô sản đã nắm quyền lực trong tay từ rất lâu rồi, nhưng một khi vẫn ‘bảo thủ, bài cũ say làm’, bị hút theo cái đà ‘đâm lao” trước đây với thứ cái gọi là vũ khí “chuyên chính vô sản” (chuyên chính trở lại với chính giai cáp mình ư!?), qua đó phớt lờ những gíá trị và nhu cầu chính đáng của dân chủ - nhân quyền, thì hậu họa sẽ rất lớn, tình huống khôn lường, yếu tố bất ngờ dễ bị bung xé. bất cứ lúc nào Nhưng, khốn nỗi, biết đâu, cho đến lúc này mà có ai đó vẫn rất chủ quan và qua tự tin nghĩ rằng: Đảng cộng sản Việt Nam vĩ đại, 'đạo đức, văn minh' có tài tháo gỡ hiện tình, vượt qua thử thách hơn các nước Đông Âu và Liên Xô? Chẳng lẽ có động cơ cao chót vót: "Người ta không trụ được, không làm được, mà mình trụ được, làm được; mình có sao người ta mới khen mình chứ!?". Để rồi nổi danh thế giới, đi vào 'lịch sử nhân loại' chưng? Nhưng, phần lớn mọi thất bại năng nề, trả giá đau đớn đều do chủ quan, xa rời thực tế, thiếu sự thức thời. Tôi nghĩ, một thể chế đã rơi vào thảm trạng phơi bày lồ lộ trong thực tế: “Một bộ phận không nhỏ đảng viên có chức có quyền suy thoái, biến chất, tham nhũng” (theo HNTW4), trong đó những biểu hiện chỉ “khoác áo cộng sản”, thực chất là thứ trá hình, là ‘tư sản đỏ’ không phải là ít, lại bị ‘bê tông hóa tư duy’ đến mức khô cứng, giáo điều, thậm chí ấu trĩ, thực dụng đã “vàng hóa, nạm ngọc” trên các ghế quyền lực núp danh bản chất giai cấp vô sản…thì cái nút thắt ấy không dễ gỡ ra, cho dù nhiều người vẫn kiên trì nuôi hy vọng !

M D