Geneva, 20/6/2014 - Vào 15h45 giờ địa phương (tức 20h30 giờ
Hà Nội) ngày 20/6/2014, phiên họp toàn thể của UNHRC để thông qua bản
báo cáo UPR của Việt Nam bắt đầu tại trụ sở Liên Hợp Quốc. Việt Nam chấp
thuận 182 trên tổng số 227 khuyến nghị của các nước về cải thiện nhân
quyền. Dưới đây là tường thuật chi tiết và nhận định của Phái đoàn dân
sự độc lập vận động cho nhân quyền Việt Nam về phiên thảo luận này.
Như VietnamUPR đã thông báo, tại phiên họp này, các tổ chức dân sự
sẽ không còn hoạt động bên lề, mà được tham gia chính thức vào cuộc họp
và phát biểu với tư cách là “bên liên quan”. Cho nên, có thể coi đây là
một cơ hội vô cùng hiếm hoi cho khối xã hội dân sự độc lập ở Việt Nam
lên tiếng về tình hình nhân quyền nước mình.
Tuy nhiên, do có quá nhiều tổ chức đăng ký phát biểu mà thời gian
thì có hạn, nên việc xuất hiện tại diễn đàn quốc tế này là điều mà đến
tận khi cuộc họp diễn ra, vẫn không ai dám chắc. Phái đoàn dân sự độc
lập của Việt Nam xếp thứ 12 trong danh sách phát biểu. Trên nguyên tắc,
nếu có tổ chức nào xếp thứ tự trước mà bỏ cuộc, thì các tổ chức sau sẽ
có thêm cơ hội.
Ngoài Việt Nam, phiên họp toàn thể của UNHRC cũng nhằm thông qua báo
cáo UPR của ba quốc gia khác (trước Việt Nam), là Eritrea, Cyprus (CH
Síp), CH Dominica. Phần thảo luận về Việt Nam tiến hành sau cùng.
Quan điểm của Chính phủ Việt Nam: bác bỏ 45 khuyến nghị
Mở đầu phần họp, ông Nguyễn Trung Thành, Đại diện Thường trực của
Việt Nam tại Văn phòng Liên Hợp Quốc ở Geneva, thông báo Chính phủ Việt
Nam đã thành lập Nhóm Làm việc liên bộ để “nghiêm túc và khẩn trương”
xem xét các bình luận và khuyến nghị từ các nước cho Việt Nam tại phiên
điều trần UPR lần trước (5/2/2014). Tổng cộng, Việt Nam chấp thuận 182
khuyến nghị, và điều đó “là biểu hiện sống động nhất cho việc Việt Nam
nghiêm túc, cởi mở và quyết tâm thúc đẩy và bảo vệ nhân quyền” – ông
Thành khẳng định.
Vị đại diện Chính phủ Việt Nam cũng phát biểu rằng, các khuyến nghị
còn lại (45) bị bác bỏ là do “không phù hợp với đặc thù lịch sử, xã hội
và văn hóa của Việt Nam, hoặc do dựa trên những thông tin sai lệch về
Việt Nam”.
Phái đoàn dân sự độc lập đối chiếu và nhận thấy trong số khuyến nghị
bị bác bỏ, có những khuyến nghị về việc “thông qua các biện pháp để
chấm dứt việc truy bắt những người biểu tình ôn hòa” (số 226, Hy Lạp),
“tăng cường sự tham gia chính trị bình đẳng cho công dân của mình, bao
gồm tiến hành các bước hướng đến dân chủ đa đảng” (số 177, CH Séc),
ngoài ra là các khuyến nghị liên quan đến việc tiến tới xóa bỏ án tử
hình, thành lập một cơ quan nhân quyền độc lập, và phê chuẩn các nghị
định thư tùy chọn (optional protocol) của một số công ước quốc tế mà
Việt Nam đã ký. Chẳng hạn, hai nghị định thư tùy chọn của Công ước Liên
hợp quốc về các quyền dân sự và chính trị (ICCPR) về việc xóa bỏ án tử
hình và cơ chế khiếu nại về nhân quyền đều chưa được Việt Nam phê chuẩn.
(45 khuyến nghị bị bác là các khuyến nghị số 5, 6, 7, 8, 15, 16, 27,
30, 40, 41, 42, 71, 72, 73, 91, 93, 96, 97, 98, 99, 100, 101, 102, 103,
104, 105, 106, 107, 108, 109, 110, 111, 112, 113, 115, 116, 117, 118,
136, 151, 152, 160, 176, 177, 226).
Tiếp tục được ngợi khen vì thành tích “xóa đói giảm nghèo”
Sau bài trình bày của ông Nguyễn Trung Thành, Đại diện Thường trực
của Việt Nam tại Liên Hợp Quốc, đến phần phát biểu của các quốc gia và
tổ chức liên chính phủ, lần lượt là: CH Hồi giáo Iran, CHDCND Lào,
Malaysia, Morocco (Ma-rốc), Myanmar, Nigeria, Pakistan, Philippines,
Nga, Senegal, Singapore, Sri Lanka, Sudan, Thái Lan, Các Tiểu Vương quốc
Ảrập Thống nhất (UAE), Uzebekistan. Ngoài ra, do UAE vắng mặt, nên Mỹ
lọt được vào danh sách. Quỹ Nhi đồng Liên Hợp Quốc (UNICEF) cũng tham
gia trong phần này.
Blogger Phạm Lê Vương Các (Cùi Các) nhận xét: “Tôi nghĩ là có một sự
can thiệp, vận động trước nào đó từ phía Việt Nam. Có thể thấy rằng đa
số các quốc gia được chọn phát biểu đều là các nước có thành tích nhân
quyền tệ hại không kém gì Việt Nam, và đều thân thiện với Việt Nam”.
Phái đoàn xã hội dân sự Việt Nam đang theo dõi
diễn biến phiên họp. Từ trái qua: Tiến sĩ Nguyễn Quang A, luật gia Trịnh
Hữu Long và blogger Phạm Lê Vương Các.
Nhìn chung, các nước này ghi nhận và hoan nghênh những tiến bộ về
nhân quyền của Việt Nam, bày tỏ mong muốn Chính phủ Việt Nam sẽ đạt ngày
càng nhiều thành tựu hơn nữa. Họ viện dẫn các vấn đề ít gây tranh cãi
như quyền trẻ em, quyền phụ nữ, thành tựu xóa đói giảm nghèo và thực
hiện các Mục tiêu Thiên niên kỷ, để biểu dương và đánh giá cao Việt Nam.
Chỉ duy nhất phái đoàn Mỹ, lọt được vào danh sách nhờ UAE bỏ phát biểu,
vẫn nhắc lại khuyến nghị Việt Nam trả tự do cho tất cả các tù nhân
chính trị, lần này bổ sung thêm Nguyễn Hữu Vinh (blogger Anh Ba Sàm) và
Nguyễn Thị Minh Thúy.
Đại diện Mỹ cũng khẳng định các điều luật về an ninh quốc gia đang
được sử dụng để hạn chế nhân quyền ở Việt Nam, trong đó có việc hạn chế
hoạt động công đoàn, hạn chế việc sử dụng internet thông qua nghị định
72 và yêu cầu chính phủ Việt Nam trả tự do cho tất cả tù nhân lương tâm
đang bị giam giữ.
HRW và AI: Yêu cầu Việt Nam sửa Bộ luật Hình sự
Tiếp sau phần phát biểu của các quốc gia và tổ chức của Liên Hợp
Quốc, tới đại diện các NGO, tức các tổ chức nhân quyền quốc tế và khối
xã hội dân sự ở Việt Nam nêu ý kiến.
Trong số NGO, có tổ chức Giám sát Nhân quyền (Human Right Watch –
HRW), Ân xá Quốc tế (Amnesty International – AI), Hiệp hội người đồng
tính nam và nữ Quốc tế (International Lesbian and Gay Association), Ủy
ban Bảo vệ Quyền Làm người (Agir Ensemble pour les Droits de l’Homme),
Giám sát Liên Hợp Quốc (United Nations Watch)…
Đáng chú ý là còn có sự tham gia của một NGO “của Chính phủ” là Hiệp
hội Kế hoạch hóa Gia đình Việt Nam, thành viên của Mặt trận Tổ quốc.
HRW và AI bày tỏ quan ngại về các trường hợp tù nhân lương tâm Vi
Đức Hồi, Đinh Đăng Định, Nguyễn Hữu Vinh (tức Anh Ba Sàm), Nguyễn Thị
Minh Thúy…, đồng thời thúc giục Việt Nam sửa đổi Bộ luật Hình sự cho phù
hợp với Công ước Quốc tế các Quyền Dân sự và Chính trị (ICCPR).
Do thời gian còn quá ít và phải xếp thứ 12 trong danh sách, Phái
đoàn dân sự độc lập của Việt Nam phải chuyển bài phát biểu của mình sang
cuộc Thảo luận Chung về UPR vào hôm thứ hai, 23/6. Nội dung bài phát
biểu của Phái đoàn, dự kiến trình bày trong 2 phút, sẽ được đưa lên
trang web VietnamUPR.com để bạn đọc tiện theo dõi.
Vào phần cuối của phiên họp, bản báo cáo đầu ra của chu kỳ kiểm điểm
lần này đã được thông qua mà không có quốc gia nào phản đối.
@VietnamUPR
Luật gia Trịnh Hữu Long
Trước giờ khai mạc phiên họp về Việt Nam.
Blogger Cùi Các
Hình ảnh chụp từ trang web truyền hình trực tuyến của Liên Hợp Quốc (UN Web TV)
