Cô Gái Đồ Long
Theo FB Cô Gái Đồ Long
Trung tướng Trần Độ (1923 - 2002), gia nhập Đảng năm 17 tuổi và bị
Pháp bắt một năm sau đó; phải kinh qua các nhà tù Hỏa Lò, Sơn La. Năm
1943, trên đường giải từ Sơn La ra Côn Đảo, Trần Độ đã trốn thoát để ra
ngoài tiếp tục hoạt động cách mạng. Ông lãnh đạo giành chính quyền ở
Đông Anh, Hà Nội rồi bước vào cuộc đời binh nghiệp.
Cuối năm 1964, Trần Độ vào miền Nam với bí danh Chín Vinh để gây dựng
lực lượng vũ trang. Tháng 3.1974, được phong hàm Trung tướng. Khi Ban
Văn hóa văn nghệ Trung ương thành lập (1981), ông giữ chức Trưởng Ban
kiêm Thứ trưởng Bộ Văn hóa. Về sau ông còn giữ nhiều chức vụ khác, như
Phó Chủ tịch Quốc hội khóa 7, Ủy viên Trung ương ĐCSVN. Và, được tặng
thưởng Huân chương Hồ Chí Minh, Huân chương Quân công hạng nhất và hạng
ba.
Do bất đồng chính kiến với một số lãnh đạo cao cấp, Trần Độ bị khai
trừ khỏi Đảng năm 1999, khi đã có 58 tuổi đảng. Ông mất ngày 9.8.2002
sau một thời gian dài lâm bệnh. Đám tang Trần Độ có sự tham dự đông đảo
mọi tầng lớp quần chúng và trí thức, văn nghệ sĩ.
Những câu chuyện trong đám tang ông, đến nay vẫn còn là đề tài trong
rất nhiều cuộc trà dư tửu hậu. Một đám tang đặc biệt vì có nhiều
người... vỗ tay!
...
Cuối tuần rảnh, đọc lại "Chuyện nghề của Thủy" - của NSND Trần Văn
Thủy vừa tái bản 2013. Có một đoạn viết chuyện ông đi đám tang Trần Độ.
(Trích) ... "Cái chết của ông Trần Độ gây một sự xúc động rất mạnh
trong quân đội, trong giới văn nghệ sĩ vì ông là người quá đỗi trong
sáng. Tình cảm mọi người đối với ông tự nhiên, không chút gượng ép, hơn
nữa nó như một nhu cầu của chính những người xung quanh ông muốn có chỗ
để tin, để bấu víu vào sự tốt đẹp của con người.
… Vợ chồng tôi mang vòng hoa có viết dòng chữ: “Vô cùng thương tiếc anh Trần Độ” bên dưới đề: “em Trần Văn Thủy”.
Cô bán hoa tang bê vòng hoa săm săm đi trước. Qua cổng nhà tang lễ
thì bị hai cảnh vệ chặn lại. Một người dùng cái máy rà xung quanh vòng
hoa tìm thuốc nổ hay gì đó; người kia nhìn dòng chữ rồi xẵng giọng:
- Đã phổ biến là không được “vô cùng thương tiếc” mà vòng hoa này vẫn “vô cùng thương tiếc” là sao?
Lúc bấy giờ tôi mới lơ mơ hiểu là có cái quy định như thế, và sau này
mới biết đó là sự thật, kể cả vòng hoa của tướng Giáp cũng bị chặn lại.
Cái gã “dò mìn” bảo bạn hắn:
- Xem này: Trên là “Vô cùng thương tiếc anh Trần Độ”, dưới là “em
Trần Văn Thủy”, theo quy định thì gia đình họ mạc được phép vô cùng
thương tiếc!
Tôi cũng chưa kịp nói gì thì hai gã phẩy tay “cho phép” hai người đáng tuổi cha mẹ chúng nó vào.
Té ra tôi là người có họ với ông Trần Độ mà bây giờ mới biết! Cũng
hay! Bọn trẻ không biết cái tên cúng cơm của ông là Tạ Ngọc Phách, chẳng
có dây mơ rễ má gì với họ Trần nhà tôi cả. Trộm nghĩ, xưa kia, lấy bí
danh “Trần Độ” để hoạt động cách mạng, ông có nghĩ đến tình cảnh này
không? Có ai nghe được tiếng ông cười khùng khục trong quan tài không
nhỉ…?
Thế là vào.
Bên trong nhà tang lễ, dòng chữ “Vô cùng thương tiếc” đúc sẵn thường
thấy trên tường đã bị che bằng vải đen trên đó có mấy chữ bằng giấy
trắng dán vội:
“Lễ tang ông Trần Độ”.
Đám tang diễn ra thế nào thì người ta đã nói nhiều, có thể tìm thấy trên mạng, tôi không kể lại.
@ "Chuyện nghề của Thủy", Nxb Hội Nhà văn, 2013.
____________________
Rảnh đọc luôn lá thư tường thuật của nhà văn Hoàng Tiến, được phổ biến rộng rãi hồi 2002.
