Trung Quốc bắt giữ quân nhân Mỹ trong chiến tranh Việt Nam

Trong cuộc chiến Việt Nam, có trên một ngàn quân nhân Mỹ được xếp vào dạng tù nhân chiến tranh (POW) hay mất tích trong khi làm nhiệm vụ (MIA). Nói một cách tổng quát, thì những người mất tích, bị giết, hay bị bắt phần lớn do lực lượng Bắc, Việt Nam.

Robert Beckhusen kể lại trong “Cuộc Chiến Buồn Tẻ”, có những quân nhân Mỹ bị bắt hoặc mất tích khi máy bay của họ bị bắt rớt ở trong hoặc gần không phận Trung Quốc. Vai trò của Bắc Kinh trong cuộc chiến này đã trở nên rất rõ khi NSA công bố những những dấu hiệu tình báo (SIGINT) từ Việt Nam và Đông Nam Á.

Thí dụ, vào ngày 20 tháng Chín năm 1965, Đại úy Philip E.Smith thuộc Không lực Mỹ vô tình bay lạc vào vùng trời của đảo Hải Nam, Trung Quốc, do những phương tiện hoa tiêu trong máy bay ngừng hoạt động. Một đám mây khổng lồ dầy đặc bao phủ đã làm anh mất phương hướng, MiG -19 của Trung Quốc đuổi theo, và bắn rớt máy bay của Philip bởi vi phạm không phận Trung Quốc.

Theo bản báo cáo của NSA SIGINT thu nhận được từ hệ thống liên lạc của Trung Quốc ngụ ý: Bắc Kinh biết rõ danh tính của chiếc máy bay đã bị bắn rơi và bắt được phi công của nó. Nguồn tin khác viết: “Vào ngày 20 tháng 9 năm 1965, Không lực của Hải quân Trung Quốc đã bắn hạ một máy bay F-104 của đế quốc Mỹ khi xâm phạm vào vùng trời Haikou, đảo Hải Nam, bắt sống viên đại úy phi công Mỹ.”

Một sự cố khác, MiGs của Trung Quốc đã được khen thưởng vì bắn hạ được máy bay Mỹ và bắt sống trung úy Terrence M. Murphy cùng với một phi công thứ hai nhưng tên của viên phi công này bị xóa bỏ.

Máy bay Mỹ đã bắn hạ một máy bay MiG Trung Quốc trước khi nó lao xuống vùng biển không rõ tọa độ, số phận của cả hai phi công đều không rõ.

Vào thời gian đó, cả Cộng sản Trung Quốc và Mỹ không có mối quan hệ ngoại giao bởi vì Mỹ chỉ nhìn nhận Đài Loan là chính phủ hợp pháp của Trung Quốc. Riêng điều này đã làm cho cuộc đối đầu không thể tránh khỏi. Mỹ đã gặp vô vàn những khó khăn cho việc thương lượng về những quân nhân Mỹ bị giam giữ, từ đó đã đưa Mỹ và Trung Quốc vào mối quan hệ hận thù.

Mỹ dấn thân vào chiến tranh Việt Nam với một phần của mục đích là chống lại sự ảnh hưởng của Trung Quốc vào một đất nước đã quá chín muồi cho cộng sản chiếm giữ. Có lẽ, cuộc đối đầu trực tiếp là không thể nào tránh khỏi.

Trong một bản phân tích của cả hai sự cố, NSA đã tiết lộ vào ngày 11 tháng 12 dưới tựa đề: “Bắn hạ máy bay Mỹ trên đảo Hải Nam.” Bản tường thuật viết rằng: “Có đến 10 CHICOM chiến đấu cơ (bị biên tập) phản ứng lại một phi cơ xâm phạm đảo Hải Nam. (bị biên tập).. nhằm để bắn hạ những kẻ thù xâm lược.”

Bản báo cáo cũng đề cập đến vụ bắn rớt máy bay là khởi đầu của một chính sách đã có từ trước, có thể đó là dấu hiệu của Trung Quốc chủ động quyết tâm chống lại những chính sách của Mỹ trong vùng.

Theo bản tường thuật có tên “Cộng sản Trung Quốc bắt quân nhân Mỹ tại Lào, tường thuật của người tỵ nạn Lào.” Khi Trung Quốc bắt đầu đóng vai trò chủ động chống không lực của Mỹ trong vùng, thì Bắc Kinh đồng thời bắt quân nhân Mỹ trên đất Lào.

“Trung Quốc Đỏ trở lại Shwe Hsaing, ((B)) Lào, và đóng quân tại một địa điểm cách Shwe Hsaing 6 dặm. Được tường thuật rằng (B percent Red) Trung Quốc Đỏ từ vị trí đóng quân (B percent capture) đã bắt hai quân nhân Mỹ.”

NSA đã sưu tầm tài liệu từ trên 7.5 triệu bản báo cáo trong những năm đầu của thập kỷ 1990s “giúp giải quyết vấn đề tù nhân chiến tranh, và mất tích trong khi làm nhiệm vụ.”

Cơ quan đã bắt đầu công bố một kho gồm 1,600 tài liệu vào những tháng tới, trong đó 170 tài liệu đầu tiên vừa công bố ngày 11 tháng 12.

Lược dịch từ: Newly Released NSA Documents Show That China Captured American Soldiers During the Vietnam War, by Jeremy Bender, Dec. 15, 2014,

Biên tập viên ĐCV
© Đàn Chim Việt