QV
Theo Nhật Ký Yêu Nước
Chúng ta, chắc hẳn vẫn còn nhớ câu nói để đời của Phó Chủ Tịch nước
Nguyễn Thị Doan: "Dân chủ Việt Nam cao gấp vạn lần dân chủ tư sản" trong
bài viết của bà: “Vai trò lãnh đạo của Ðảng đối với cách mạng Việt Nam
trong thời kỳ mới”đăng trên báo Nhân Dân [1] mà như nhà văn Bọ Lập viết
rằng: Chọc tức dân [2]
Nay người viết xin được nêu lên một và nhận định thô thiển về sự khác
nhau mang tính bản chất của dân chủ (democracy) và sự bình đẳng
(equality) trong tương quan so sánh giữa Tư Bản (capitalism) và Xã Hội
Chủ Nghĩa (socialism - nếu có). Trong phạm vi hẹn hẹp và cũng không muốn
làm nhức mắt độc giả của NKYN, xin chỉ được bàn tới khía cạnh kinh tế.
Chúng ta nên biết, xây dựng lên một xã hội loài người bình đẳng là ước muốn từ bao đời nay. Nhưng nó không hề dễ.
Bình đẳng hoá các điều kiện vật chất lúc đầu để tạo ra bình đẳng cho
cơ hội được tiến lên là một chuyện. Tuy nhiên, nếu muốn ai cũng như nhau
về mặt kinh tế thì lại là một chuyện khác.
Bình đẳng trong chế độ dân chủ tự do bao gồm bình đẳng về chính trị,
bình đẳng về xã hội, và bình đẳng về cơ hội. Sự bình đẳng đó khác với
bình đẳng về kinh tế theo đòi hỏi của chủ nghĩa xã hội.
Mặc dầu các bình đẳng về dân chủ, đặc biệt là bình đẳng về chính trị,
có những ảnh hưởng quan trọng về kinh tế và những ý nghĩa bao hàm về
kinh tế (nhất là khi bình đẳng về cơ hội được giải thích như là bình
đẳng khởi đầu cho tất cả mọi người). Tuy nhiên, "có một lằn ranh phân
cách, và một khi đi ra ngoài lằn ranh đó thì sự bình đẳng dân chủ khác
hẳn với cái sự bình đẳng kinh tế của chủ nghĩa xã hội Mác-xít".
Lý giải, sự bình đẳng kinh tế theo kiểu chủ nghĩa xã hội bắt buộc là
phải hoàn toàn giống nhau về kinh tế, bằng cách chia đồng đều tài sản
cho tất cả mọi người hay là nhà nước làm chủ tất cả các tài sản, theo
công thức "không ai có quyền lực kinh tế nào cả."
Như vậy thì có nhiều sự khác biệt lớn lao giữa bình đẳng kinh tế dân
chủ và bình đẳng kinh tế xã hội chủ nghĩa. Trước hết, bình đẳng kinh tế
dân chủ quan tâm hơn tới vấn đề công bằng và các điều kiện lúc đầu.
Trong khi đó bình đẳng kinh tế xã hội chủ nghĩa thì lại bận tâm làm sao
cho mọi người và kết quả đều giống nhau.
Điểm thứ hai là hai loại bình đẳng đó có hai mục đích khác nhau. Bình
đẳng kinh tế dân chủ nhằm cho tất cả mọi người một quyền lực kinh tế
lúc đầu như nhau và để có cơ hội tiến thân như nhau. Trong khi đó, bình
đẳng kinh tế theo chủ nghĩa xã hội thì có "mục đích là lấy hết tất cả
các quyền lực đi từ mọi người với mục đích duy nhất là khiến cho mọi
người đều như nhau."
"Có một vực thẳm ngăn cách giữa hai lý thuyết đó, giữa bình đẳng về
quyền lực để tiến thân và sự san bằng bắt buộc, giữa sự cho các cơ hội
bình đẳng và các thời điểm như nhau - dựa trên tiền đề là những người
thụ hưởng các quyền đó không nhất thiết phải giống nhau-và việc đưa ra
một sự đồng đều như là một giải pháp tối hậu cho những vấn đề về quyền
và cơ hội này"
Cái khó khăn lớn nhất đối với công thức của xã hội chủ nghĩa về bình
đẳng kinh tế là: "để tiến tới việc coi mọi người như nhau thì chúng ta
phải đối xử với mọi người một cách khác nhau... Điểm then chốt là...
trong khi theo đuổi mục đích bình đẳng tối hậu thì nhà nước có thể làm
thiệt hại tới vấn đề đối xử bình đẳng, tới một điểm mà sẽ không còn một
chút bảo đảm nào cho việc theo đuổi cái mục đích mà họ nói là họ chủ
trương".
Trong phạm vi hạn hẹp và cũng không muốn làm đau đầu độc giả của
NKYN, người viết xin dừng lại tại đây. Rất hi vọng chút kiến thức thô
thiển có thể mang lại một cái gì đó cho độc giả.
Tham khảo:
[1] Phó chủ tịch nước Nguyễn Thị Doan với câu nói nổi tiếng trong bài
“Vai trò lãnh đạo của Ðảng đối với cách mạng Việt Nam trong thời kỳ
mới”, báo Nhân Dân.
http://www.baomoi.com/Vai-tro-lanh-dao-cua-Dang-doi-voi-cach-mang-Viet-Nam-trong-thoi-ky-moi/122/7298483.epi#6Z7E9AlrmrbH
[2] Blog Quê Choa, "Chọc tức Dân"
http://danlambaovn.blogspot.tw/2011/11/choc-tuc-dan.html#.UeUZxY2npz4
*) Rất nhiều ý phân tích trong luận điểm này được tham khảo từ bài viết: Bình đẳng và dân chủ
Equality and Democracy
http://www.oycf.org/Perspectives2/4_022900/equality_and_democracy.htm
Bản dịch của Học Viện Công Dân
http://www.icevn.org/vi/node/2191
QV
