Mạnh Quân
Dự thảo thông tư mới của bộ Tài chính “hướng dẫn chế độ thu,
nộp, quản lý và sử dụng phí đường bộ theo đầu phương tiện” đang gây nên
nhiều bức xúc trong dư luận.
Việc thu phí với ôtô thì dễ dàng được chấp nhận bởi đây là phương
tiện chính gây hư hỏng mặt đường nên cần thu phí để bảo dưỡng. Tất
nhiên, nó còn có những khúc mắc như thu theo kỳ kiểm định ô tô như dự
thảo thông tư cũng không công bằng như có những doanh nghiệp kinh doanh
vận tải có những lúc khó khăn: xe ngừng hoạt động vì hỏng hay thiếu hàng
hóa…
Nhưng người dân thực sự ngạc nhiên khi dự thảo thông tư này quy định
thu phí cả với xe máy và xe đạp điện. Đây là những phương tiện phổ
thông, thiết yếu trong việc đi lại của người dân, cũng không phải là
những phương tiện gây hư hỏng mặt đường nhiều mà bộ Tài chính cũng thu
phí thì thực sự là điều bất hợp lý.
Tuy rằng, mức thu như dự thảo thông tư với xe máy và xe đạp điện là
không cao 50.000 đ-100.000 đ/xe/năm nhưng ví dụ như xe đạp điện-một
phương tiện đang cần phải được khuyến khích người dân sử dụng để giảm ô
nhiễm môi trường mà tiếp tục thu cả phí với phương tiện này thì nó tạo
ra sự bất nhất về chủ trương, chính sách của nhà nước, khiến người dân
mất tin tưởng về sự nhất quán của chính sách về giao thông hiện nay.
Với mức thu trên, dù là thu thấp với phương tiện xe máy và xe đạp
điện nhưng với số lượng lớn (theo số liệu của cục Cảnh sát giao thông
đường bộ và đường sắt, riêng số xe gắn máy cả nước hiện có trên 30 triệu
chiếc) thì số tiền hàng năm thu về từ khoản phí này không phải là nhỏ.
Theo như bộ Tài chính dự kiến, nếu các mức thu phí theo thông tư trên
được thực hiện, mỗi năm ngân sách quốc gia sẽ có thêm vài ngàn tỷ đồng.
Trong bối cảnh thu ngân sách bị giảm sút do kinh tế khó khăn, chi ngân
sách vẫn tăng… thì việc bộ Tài chính sốt sắng tìm kiếm thêm nguồn thu
là điều có thể dự đoán. Hơn nữa, việc thu phí đường bộ cũng được được Ủy
ban Thường vụ Quốc hội phê chuẩn bằng một pháp lệnh và Chính phủ đã có
nghị định quy định về khoản thu này thì việc triển khai thu phí đường bộ
là đã có kế hoạch từ lâu.
Tuy nhiên, dù thu ngân sách đang khó khăn và tình hình đó còn kéo dài
đến năm sau nhưng việc dồn dập triển khai thu phí, truy thu thuế …của
bộ Tài chính vào thời điểm này rõ ràng không hợp lý. Tại các phiên thảo
luận về tình hình kinh tế-xã hội đang diễn ra, nhiều đại biểu Quốc hội
đã kêu gọi thay vì quá tập trung vào tăng thu, nên mạnh tay cắt giảm các
khoản chi tiêu từ ngân sách nhất là các khoản chi mua sắm xe công, lễ
hội…nhiều khoản khi vẫn còn có dấu hiệu lãng phí, thái quá. Người ta vẫn
dự tính đầu tư, xây dựng những công trình trị giá trên 10 ngàn tỷ đồng
như dự án Bảo tàng Lịch sử Hà Nội…trong khi hiệu quả sử dụng của chúng
vẫn là một dấu hỏi, thậm chí có những căn cứ cho thấy, những công trình
đó xây lên có thể chỉ để làm…cảnh. Thế thì, trong bối cảnh khó khăn như
thế này, tại sao không dừng các công trình đó lại để giảm chi, để không
phải dồn dập tìm kiếm các khoản nhằm tăng thu, vắt kiệt sức dân, doanh
nghiệp.
Hơn nữa, với các khoản dự kiến thu như phí với xe máy, xe đạp điện
như trên… việc thu phí không hề đơn giản vì theo chính một thành viên
của ban soạn thảo dự thảo thông tư: chính sách này thực hiện chủ yếu dựa
vào sự…tự giác. Hiện nay, đã có quá nhiều khoản phí và lệ phí, việc có
thêm một khoản phí với cả xe đạp điện mà trông vào sự tự giác thì đây
lại thêm một sự khó hiểu về tư duy của người làm chính sách.
