JAKARTA (NV) - Ông
Marty Natalegawa, ngoại trưởng Indonesia vừa khẳng định, tranh chấp
biển Ðông là một vấn đề của khu vực và vì vậy, ASEAN có “trách nhiệm đặc
biệt” để bảo đảm các bên có liên quan phải đối thoại.
Ngoại trưởng Indonesia nói thêm, đó là lý do để ASEAN tập họp quanh
Việt Nam sau khi Việt Nam và Trung Quốc đối đầu với nhau về vụ giàn
khoan HD 981 ở khu vực quần đảo Hoàng Sa.
 Ngoại Trưởng Indonesia Marty Natalegawa, người vừa gửi thông điệp cho Trung Quốc, xác định, tranh chấp trên biển Ðông là “vấn đề khu vực.” (Hình: Getty Images) |
Chắc chắn tuyên bố của ông Natalegawa sẽ khiến chính quyền Việt Nam hoan hỉ và chính quyền Trung Quốc bất bình.
Trước nay, Trung Quốc vẫn tìm mọi cách để loại trừ khả năng có hơn
hai bên tham gia giải quyết những tranh chấp về chủ quyền giữa Trung
Quốc và các quốc gia khác.
Ðó cũng là lý do Trung Quốc cảnh cáo Hoa Kỳ khi Hoa Kỳ lên tiếng về
xung đột Việt-Trung trên biển Ðông, bùng phát từ đầu tháng 5 tới nay.
Trung Quốc cũng vừa cảnh cáo ASEAN, nhắc các quốc gia Ðông Nam Á phải
“trung lập,” không can dự vào tranh chấp hiện nay giữa Việt Nam và
Trung Quốc.
Cảnh cáo ASEAN được phát ra sau khi ông Lê Lương Minh, thứ trưởng
Ngoại Giao Việt Nam, nhân vật đang đảm nhiệm vai trò tổng thư ký ASEAN,
nhiệm kỳ 2013-2017, lên tiếng chỉ trích Trung Quốc vi phạm Tuyên bố Ứng
xử của Các bên ở Biển Ðông (DOC).
Ông Minh yêu cầu Trung Quốc rút giàn khoan HD 981 khỏi khu vực quần
đảo Hoàng Sa. Ðồng thời nhấn mạnh, hiện nay, đó là nhiệm vụ hàng đầu của
ASEAN.
Sau tuyên bố của ông Minh với tư cách tổng thư ký ASEAN, ông Hồng
Lỗi, phát ngôn viên Bộ Ngoại Giao Trung Quốc, đáp trả rằng, tranh chấp
chủ quyền giữa Trung Quốc và Việt Nam không phải là vấn đề giữa Trung
Quốc và ASEAN. Việc ông Minh ủng hộ tuyên bố chủ quyền của một bên trong
cuộc tranh chấp là sai lầm bởi đó không phải là quan điểm của ASEAN.
Khác với thông lệ: Các quốc gia ASEAN thường tránh đối đầu trực tiếp
với Trung Quốc, lần này, ngoại trưởng Indonesia nhấn mạnh, Trung Quốc
phải thực hiện cam kết thường xuyên mà Trung Quốc thường đề cập là thực
thi DOC. Theo đó, các bên có liên quan trong tranh chấp chủ quyền ở biển
Ðông phải tự kiềm chế.
Sự cứng rắn mà Indonesia vừa thể hiện được xem là khác thường.
Trước đó, phát biểu của ông Lê Lương Minh, trong vai trò tổng thư ký
ASEAN, đã được tờ The Wall Street Journal nhận định rằng, chưa bao giờ
có một đại diện của ASEAN tỏ ra cứng rắn đến thế.
Tuần trước, trong một tuyên bố chung, ASEAN vẫn chỉ bày tỏ sự lo ngại
sâu sắc về cuộc đối đầu giữa Việt Nam và Trung Quốc trong vụ giàn khoan
981 nhưng không trực tiếp chỉ trích Trung Quốc.
Trong tuyên bố mới nhất về cuộc đối đầu trên biển Ðông giữa Việt Nam
và Trung Quốc, ngoại trưởng Indonesia nói thêm rằng, ông ta đã trao đổi
qua điện thoại với ngoại trưởng Việt Nam và ngoại trưởng Trung Quốc,
thúc đẩy hai bên xác định rõ thế nào là “tự kiềm chế.”
Giới quan sát thời sự nhận định, Indonesia giữ vai trò đáng nể trong
ASEAN và có khả năng Indonesia sẽ là trung gian để giảm bớt căng thẳng
trong quan hệ Việt-Trung.
Tuy yêu sách chủ quyền của Trung Quốc ở biển Ðông xâm hại chủ quyền
của cả Philippines, Việt Nam, lẫn Malaysia, Brunei, Indonesia nhưng
ASEAN - cộng đồng mà những quốc gia này cùng là thành viên, không thể
đạt được sự đồng thuận cần thiết về cách thức ứng xử chung đối với Trung
Quốc.
Tham vọng độc chiếm biển Ðông, kiểm soát biển Hoa Ðông của Trung Quốc
vẫn chưa đủ để đẩy các quốc gia Châu Á và Ðông Nam Á tự xích lại gần
nhau và tìm cách gia tăng sự tin cậy lẫn nhau.
Trong vài tháng qua, người ta chỉ mới thấy Việt Nam và Philippines làm như vậy.
Hồi giữa tháng trước, ông Albert del Rosario, ngoại trưởng
Philippines loan báo, cả Philippines lẫn Việt Nam đang liên lạc với
Malaysia để bàn bạc phương thức xử lý chung đối với chính sách bành
trướng, cũng như các hành động gây hấn của Trung Quốc trên biển Ðông.
Song cho tới lúc này, vẫn chỉ mới có Philippines kiện yêu sách chủ quyền
của Trung Quốc trên biển Ðông ra Tòa án Trọng tài về Luật Biển.
Có rất nhiều thông tin về việc Trung Quốc tìm nhiều cách để lũng đoạn
nội bộ ASEAN, nhằm tiếp tục duy trì phương thức giải quyết tất cả các
bất đồng bằng quan hệ song phương, không chấp nhận sự can dự của bên thứ
ba.
Hôm qua, khi gặp ông Ban Ki-moon, tổng thư ký Liên Hiệp Quốc, đến
Trung Quốc tham dự một hội nghị về an ninh khu vực ở Thượng Hải, ông Tập
Cận Bình, chủ tịch Trung Quốc nhấn mạnh rằng, “giải pháp chính trị” cho
các xung đột trên thế giới là không dùng “lực lượng bên ngoài” vì điều
đó “chỉ tạo ra thêm vấn đề.”
Dịp này, ông Tô Hạo, một giáo sư của Học Viện Ngoại Giao Trung Quốc,
nói với tờ Bưu Ðiện Hoa Nam Buổi sáng, rằng, tuyên bố của chủ tịch Trung
Quốc nhắm vào các tranh chấp vừa qua giữa Trung Quốc và một số lân
bang.
Ông Hạo diễn giải thêm là Trung Quốc luôn muốn giữ quan hệ ổn định
với Hoa Kỳ nhưng nay, Trung Quốc muốn công khai bày tỏ lập trường vì Hoa
Kỳ đã đẩy một số quốc gia đến chỗ đối đầu với Trung Quốc.
Hoa Kỳ là quốc gia đầu tiên lên tiếng sau sự kiện giàn khoan HD 981. Bất kể các chỉ trích từ phía Trung Quốc.
Khởi đi là phát ngôn viên Bộ Ngoại Giao Hoa Kỳ, kế đó là ngoại trưởng
Hoa Kỳ, rồi tới phát ngôn viên Phủ Tổng Thống Hoa Kỳ và phó tổng thống
Hoa Kỳ đã cùng lặp lại quan điểm là Trung Quốc đang “khiêu khích.” Các
bên có liên quan nên giải quyết tranh chấp bằng đối thoại, không nên
“dọa nạt.” Trung Quốc không được gây phương hại cho an ninh và hòa bình ở
biển Ðông, khu vực vô cùng quan trọng đối với nền kinh tế toàn cầu. (G.Ð)
