Nguyễn Đình Bổn
Dẫu là một tài năng ngoại hạng, tay Mark Zuckerberg khi tạo ra
facebook hẳn không tưởng tượng được rằng rồi sản phẩm của mình nhanh
chóng trở thành một kênh truyền thông số một Việt Nam hiện nay. Thực vậy
từ ngày ra đời, facebook đã thay đổi triệt để cách con người giao tiếp
với nhau và chưa bao giờ cụm từ “mạng xã hội” quen thuộc như hiện nay
tại các đô thị, trường học... Việt Nam. Điều đặc biệt hơn tất thảy, khi
tại các nước phát triển, có nền chính trị đa nguyên, tự do báo chí,
facebook gần như chỉ là phương tiện để trao đổi thông tin với bạn bè,
biểu thị và quảng cáo "cái tôi", giải trí, kinh doanh... thì tại Việt
Nam, trang mạng xã hội này còn làm hơn thế nữa, khi trở thành một tờ báo
lớn nhất, đa dạng nhất, đưa thông tin nhanh nhất và hoàn toàn miễn phí.
Điều này quá dễ dàng nhận thấy. Trong khi tại các nước tư do báo chí,
những tờ báo lớn có đầy đủ phương tiện hiện đại nhất, kể cả máy bay và
những thiết bị trực tiếp truyền hình, nhằm phục vụ cho việc đưa tin,
nghĩa là mọi thứ tin tức mà bạn đọc quan tâm từ ông tổng thống đương
nhiệm đi ăn kem đến con chó xấu nhất thế giới vừa qua đời, thì tại Việt
Nam, báo chí hoàn toàn nằm trong sự kiểm duyệt khắt khe của nhà cầm
quyền, không được thông tin không chỉ là chuyện chính trị ở trong nước,
mà ngay cả chuyện nước ngoài cũng phải theo “định hướng” và nhiều tờ báo
“chính thống” vừa đưa tin vài giờ đồng hồ gỡ xuống là chuyện bình
thường, khi đó face book vừa là nguồn lưu tin hữu hiệu.
Trong tình hình thông tin bị kiểm soát chặt chẽ như vậy, facebook đã
làm thay mọi tờ báo ở Việt Nam, vượt mặt tất thảy và không có đối thủ có
thể cạnh tranh. Chúng ta có thể bắt gặp trên facebook gần như tất cả
các cây bút viết bằng tiếng Việt trong đủ mọi đề tài từ xã hội, chính
trị, văn hóa, sáng tác, tôn giáo, giải trí... trong mọi thời điểm, mọi
lĩnh vực với nhiều văn phong, cách miêu tả khác nhau, phù hợp với đủ
loại người đọc, thú vị hơn, nó còn là "tờ báo" châm biếm hàng đầu, khi
quay hướng đả kích những tờ báo chính thống, thò ra rồi lại rút vào...
như chơi!
Không còn nghi ngờ gì nữa, môi trường facebook hiện nay, nếu nhìn và
đọc nó như một tờ báo mạng thì đó chính là môi trường tự do báo chí, một
nền tự do báo chí ngoài dự liệu và ngoài tầm kiểm soát của nhà cầm
quyền. Tất nhiên nhà nước Việt Nam nhìn thấy sức mạnh của facebook và
muốn ngăn chặn nó tương tự như Trung Quốc đang làm là không để nó hoạt
động ngoài cái vòng kim cô của mình, nhưng có lẽ điều này là quá muộn
một khi internet không thể không là một lựa chọn cần thiết cho một xã
hội cần phát triển về kinh tế để mong tồn tại.
Hiện nay, nhìn thấy “nguy cơ” đó, một “chiến dịch báo cáo” đang xảy
ra trong diện rộng. Rất nhiều tài khoản face book đã bị khóa, họ không
chì là các nhà bất đồng chính kiến mà có khi chỉ là những người viết
phản biện độc lập, ôn hòa. Điều này cho thấy những kẻ đứng sau bọn “côn
đồ” này, nhất định là những thế lực sợ hãi sự thật.
Điều này đã gây ra một không khí bực tức, hoang mang của những người
viết face book. Nhưng dù có mất thời gian nhiều hay ít để phục hồi dữ
liệu và tài khoản, chưa thấy một ai trong số những người bị “báo cáo”
làm tài khoản bị bắt buộc khóa đầu hàng bằng cách tuyên bố buông bút. Và
trong khi chờ đợi một nền báo chí tự do đích thực còn ở tít mù xa, bản
thân tôi mỗi ngày khi mở facebook ra, đọc những thông tin thú vị và chân
thực, nhận những đường link bổ ích từ bạn bè, tôi lại nghĩ thầm: cám ơn
Mark Zuckerberg!
(Đăng lại, có thêm chút ít, nhân việc hằng loạt tài khoản facebook bị khóa "tạm thời" vì "báo cáo")
