Trọng Thành thực hiện
Độc giả có thể tham gia bình chọn cho blogger Huỳnh Ngọc Chênh bằng cách bấm vào đường link sau:
https://www.youtube.com/netizen2013?x=us-en_showcase_73_7
rồi nhấn vào nút có chữ "VOTE" màu đỏ.
Giải thưởng Netizen - Công dân mạng 2013 của RSF và Google
Ông Huỳnh Ngọc Chênh, chủ nhân một blog được nhiều cư dân mạng Việt
Nam theo dõi, vừa mới được đề cử làm ứng viên giải thưởng Công dân mạng –
Netizen 2013. Mong muốn đưa những thông tin trung thực, cùng những suy
nghĩ cá nhân về một xã hội, mà nhiều quyền tự do căn bản của công dân
không được tôn trọng, đã khiến blogger Huỳnh Ngọc Chênh phải chịu một số
áp lực, tuy nhiên ông vẫn tha thiết theo đuổi con đường đã chọn.
Netizen là giải thưởng do tổ chức Phóng viên Không biên giới (RSF),
có trụ sở tại Pháp, phối hợp với tập đoàn Google trao tặng hàng năm vào
ngày 12/03/2013 để biểu dương những người có công trong việc vượt qua
kiểm duyệt, thúc đẩy tự do ngôn luận trên mạng internet.
Blogger Huỳnh Ngọc Chênh, vốn là một nhà báo kỳ cựu của tờ Thanh
Niên. Ít lâu trước khi về hưu, ông đã dành nhiều tâm huyết cho trang
blog cá nhân. « Huỳnh Ngọc Chênh. Đôi lời tâm sự lúc buồn vui » - tên và hàng tựa của blog - là trang mạng theo sát các biến chuyển xã hội – chính trị tại Việt Nam trong những năm gần đây.
Mong muốn đưa những thông tin trung thực, cùng những suy nghĩ cá nhân
về một xã hội, mà nhiều quyền tự do căn bản của công dân không được tôn
trọng, đã khiến blogger Huỳnh Ngọc Chênh phải chịu một số áp lực. Cuối
năm 2011, ông từng chấp nhận chia tay với trang blog, qua bài « Lời cuối chân thành
», nhưng chỉ ít tuần sau ông lại trở về với thế giới mạng, vì biết
không thể sống thiếu blog. Một trong những điều tâm đắc của blogger về
sức mạnh của thế giới mạng là : « suy nghĩ của người dân càng ngày càng
cởi mở hơn, mọi người càng ngày càng bớt sợ hãi hơn. (…) các luồng thông
tin từ giới blog (…) giúp cho người dân bớt sợ hãi, biết giành được cái
quyền mà bản thân mình có, để nói lên tiếng nói tự do của mình (…) ».
RFI xin chuyển đến quý vị phần phỏng vấn nhà báo Huỳnh Ngọc Chênh (Sài Gòn), nhân sự kiện này.
RFI : Xin ông cho biết cảm tưởng của ông sau khi biết tin có mặt trong danh sách đề cử giải Công dân mạng.
Blogger Huỳnh Ngọc Chênh : Được đề cử trong 9 người, ban đầu tôi cũng
hơi bất ngờ, nhưng rồi cũng thấy vinh dự vì được mọi người tin tưởng,
đồng tình để giới thiệu như vậy, nhưng rồi thấy cũng phần nào lo lắng.
Lo là mình thấy mình cũng chưa xứng đáng với nhiều người cũng hoạt động
trên lĩnh vực blog ở Việt Nam. Nhiều người cũng làm đã lâu, cũng có
tiếng tăm. Cũng lo lắng là liệu mình có xứng đáng về lâu, về dài, trong
tương lai mình có xứng đáng để giữ được lòng tin của mọi người dành cho
mình hay không.
Và cũng phần nào lo lo là sau đó mình lại khó khăn trong việc viết
lách. Dĩ nhiên mình viết là để thể hiện những suy nghĩ của mình. Nhưng
những suy nghĩ của mình cũng khác với các đường lối, chính sách của
Đảng, Nhà nước hiện nay. Cho nên, về lâu dài, sợ sẽ khó hơn.
RFI : Trước mắt là, từ khi có tin này cho đến giờ, trong nước đã
có phản ứng như thế nào, và ông cảm thấy có gì bị phiền hà không ?
Blogger Huỳnh Ngọc Chênh : Trước hết là được phản ứng từ giới bạn bè,
thân hữu, lạ cũng như quen, qua mạng, qua facebook, qua điện thoại,
chúc mừng ; gửi gắm, chúc mừng, hoan nghênh. Còn phản ứng tiêu cực thì
chưa thấy. Về phía chính quyền thì cũng mới quá, mới thứ bảy, chủ nhật
đây, thì chắc cũng chưa có động tĩnh gì. Và cũng hy vọng là cũng chẳng
có phản ứng tiêu cực gì với mình.
RFI : Ông nhận xét như thế nào về tình trạng kiểm duyệt mạng và kiểm duyệt nói chung ở Việt Nam hiện nay ?
Blogger Huỳnh Ngọc Chênh : Về tự do ngôn luận, thì ở Việt Nam đang bị
kiểm soát, vì tất cả hệ thống truyền thông, các công ty truyền thông
thì đang trực thuộc vào Nhà nước, được đảng viên nắm giữ, làm theo mệnh
lệnh, chỉ thị của tổ chức đảng, cho nên những tiếng nói mà nó khác với ý
kiến của Đảng, có lẽ không được đưa lên trên mặt báo, trên công luận.
Cho nên có giới blogger, với lại có mạng xã hội, để người ta đưa tiếng
nói của người ta lên, thì người dân cũng có những suy nghĩ cũng khác,
chứ không thể một chiều, một hướng theo đường lối của Đảng. Và nhờ cái
hệ thống đó, mà các ý kiến khác càng ngày càng được đưa lên nhiều. Và
một phần nào đó, cái tự do ngôn luận cũng đã được thực hiện. Dần dần
người ta đòi được quyền tự do đó, và kèm theo tự do ngôn luận mà các tự
do khác được đi theo, nhờ hệ thống blog, hệ thống mạng.
Đến bây giờ cũng có những ngăn chặn bằng tường lửa, bằng chặn đường
truyền, bằng nhiều cách này cách khác để giảm thiểu của các blog, của
các mạng xã hội. Tức là làm hạn chế quyền tự do ngôn luận của người dân
thông qua mạng internet. Nhưng ngược lại, người dân cũng có nỗ lực chống
lại chuyện đó. Bằng cách vượt tường lửa, bằng cách truyền cho nhau
những kinh nghiệm, bằng cách share cho nhau những bài vở hay, những ý
kiến hay, như vừa rồi ý kiến của anh Kiên phát biểu, trao đổi lại với
tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng đấy, được lan rộng với tốc độ rất nhanh, đi
vào hầu hết giới cộng đồng mạng. Ai cũng có thể đọc, ai cũng có thể
biết. Và người ta đã lập ra một cái nhóm ủng hộ ý kiến đó, thông qua cái
Tuyên bố Công dân. Thì thấy rằng tác dụng của mạng internet rất tốt cho
việc truyền bá tự do ngôn luận.
RFI : Động lực nào khiến ông dấn thân vào một lĩnh vực có nhiều trở ngại này, như ông từng chia sẻ ?
Blogger Huỳnh Ngọc Chênh : Từ sau 1975, tôi đã tham gia vào hệ thống
của Nhà nước, qua công việc dạy học. Dạy học cũng là công chức. Trong hệ
thống tôi bắt đầu tôi thấy ra những cái nghịch lý, những cái sai trái,
mà có thể làm chậm phát triển đất nước. Từ năm 88, tôi đã có những bài
viết « Việt Nam xứ sở của nghịch lý » hay là « Việt Nam thời phung phí »
chẳng hạn, để phản biện lại cái đường lối, chính sách kinh tế bao cấp
sai trái của Nhà nước.
Và từ đó đến giờ, tôi tiếp tục quan sát và nghĩ rằng, phải có cách
phát triển kinh tế khác, và thông qua một cái thể chế chính trị khác.
Chứ đi theo cái đường lối này, thì càng ngày sẽ càng sai. Trong thời
gian làm báo, tôi có điều kiện để tiếp cận hiểu hơn cái thực tiễn của
Việt Nam, mà đi theo con đường « chủ nghĩa xã hội », càng ngày nó càng
sai. Mặc dầu có đổi mới về kinh tế, nhưng đổi mới vẫn chưa hết, chưa tới
nơi. Kinh tế trong cái áo chính trị cũ, thì cũng không thích hợp. Do
đó, cần phải có một thể chế dân chủ để tạo điều kiện cho người dân tham
gia đóng góp hết sức mình cho sự phát triển của đất nước, để giúp đất
nước phát triển tiến lên. Cái mục tiêu đó thì hình như nằm lòng trong
mọi người dân Việt Nam, ai cũng muốn như vậy. Ai cũng muốn đất nước mình
càng ngày càng phát triển nhanh, theo kịp các nước xung quanh. Thì đó
là cái động lực thôi thúc tôi nghĩ đến cái chuyện viết lách, rồi cổ súy
cho một định chế dân chủ ở Việt Nam và một đường lối kinh tế tương đối
phù hợp với sự phát triển chung của thời đại.
RFI : Ông từng là nhà báo trong hệ thống truyền thông chính thức,
mà như nhiều người nghĩ đây là hệ thống buộc người ta phải nói theo, và
né tránh những vấn đề của thực tại. Bây giờ, khi mà ông trở thành một «
nhà báo tự do », tự do phát biểu và bày tỏ ý kiến của mình, ông có phải
vượt qua những trở lực trong quan niệm của chính mình hay không ?
Blogger Huỳnh Ngọc Chênh : Nếu như từ năm 88, mà tôi làm báo, thì có
lẽ tôi cũng không viết được bài « Việt Nam xứ sở của nghịch lý ». Khi
tôi làm báo, vào trong hệ thống báo chí này, thì dĩ nhiên, tôi hơi bị
những ràng buộc. Những ràng buộc nó làm cho mình « tự định hướng » bản
thân trong khi viết lách, không thể viết được những bài như « Việt Nam
xứ sở của nghịch lý ».
Trong những năm đấy, tôi làm giáo viên chứ không làm báo, cho nên cái
suy nghĩ của tôi được tự do, mà tôi suy nghĩ thế nào, tôi viết thế đó.
Còn trong thời gian tôi làm cho báo Thanh niên, thì tôi có những suy
nghĩ, những bài vở, những này khác, nhưng dần dần mình cũng bị định vào
cái hướng chung, vì những gì mình suy nghĩ khác, thì không được đăng.
Rồi nằm trong bộ máy đó, thì mặc dầu những suy nghĩ này khác, mình có
những nhận định không theo một hướng chung, nhung những cái đó mình chỉ
nghĩ trong đầu, trong nhật ký, trong sổ ghi chép phóng viên, chứ không
đưa lên mặt báo được. Chính những tích lũy đó càng lúc càng nhiều, sau
đó có blog để mà tâm sự, để mà giãi bày, thì những suy nghĩ tôi đã ghi
chép từ lâu rồi bắt đầu bộc lộ ra, thông qua những cái đó mà bộc lộ ra
được, như những bài sau này. Dĩ nhiên, bây giờ không còn làm báo nữa,
nhưng mà viết tự do trên blog của mình dễ hơn. Mình nghĩ thế nào, viết
thế đó. Vấn đề thử thách, đó chính là kiến thức của mình, Mình phải biết
vượt qua mình, vượt qua các trở ngại, mà mình lại không đủ điều kiện để
tiếp xúc, như hồi làm báo nữa. Cái khó khăn nhất bây giờ là điều đó.
RFI : Trong thời gian tới, trang blog của ông sẽ tập trung vào những điểm gì ?
Blogger Huỳnh Ngọc Chênh : Thật ra thì, cái blog của tôi, như tiêu đề
của nó là « tâm trạng lúc buồn vui », là tôi phát triển từ những cái
ghi chép khi tôi làm báo. Tôi phát triển nó ra như là một cái tâm sự,
chứ cũng không nghĩ nó là một cái gì ghê gớm. Cái tâm sự này được cái
là, nhờ qua internet mà chia sẻ được với bạn bè, và cũng đón nhận được
những ý kiến, chia sẻ của bạn bè khắp nơi gửi về, và tạo cho mình những
cảm hứng mới hơn, và cũng giúp cho mình có được những thông tin.
Từ hồi ấy đến giờ, khi viết tôi cũng chăm vào cổ súy cho nhân quyền,
cho những quyền tự do của con người, mà pháp luật đã khẳng định. Và Việt
Nam đi vào tham gia các tổ chức thế giới cũng cam kết bảo vệ những
quyền đó, nhưng thực tế ở Việt Nam những quyền đó lại không được công
nhận. Mục tiêu của tôi vẫn là đấu tranh cho nhân quyền, các quyền tự do
căn bản của con người, cho những định chế dân chủ để giúp đất nước phát
triển tốt hơn. Dĩ nhiên là cũng có những bình luận về vài sự kiện xảy
ra, để nói ý mình về những sự kiện đó. Và xuyên suốt cũng vẫn là vấn đề
nhân quyền và vấn đề dân chủ.
RFI : Trước khi chia tay với thính giả, ông có chia sẻ gì thêm ?
Blogger Huỳnh Ngọc Chênh : Tôi thấy có một chút lạc quan, suy nghĩ
của người dân càng ngày càng được cởi mở hơn, rồi mọi người càng ngày
càng bớt sợ hãi hơn. Cái đó cũng do tác động của những luồng thông tin,
từ giới blog, những báo đài, từ bên nước ngoài, giống như RFI chẳng hạn.
Rồi các ý kiến của các nhân sĩ, trí thức… Những cái đó cũng tác động và
làm cho người dân càng lúc càng bớt sợ hãi và biết giành được những
quyền mà bản thân mình có, nói lên tiếng nói của tự do của mình, không
còn ngần ngại nữa.
Thì tất cả những cái đó đang dần dần càng ngày, tôi thấy rằng, phát
triển tương đối tốt đẹp. Mong rằng : Mọi người cũng nên hiểu và nắm được
những quyền đó của mình. Đừng ngần ngại ! Mình đòi những quyền tự do
mình có. Mình đòi trong khuôn khổ pháp luật, thì Nhà nước không làm gì
được mình. Thế nên, không phải sợ hãi !
RFI xin cảm ơn nhà báo Huỳnh Ngọc Chênh
