Vĩnh biệt Vaclav Havel

Cựu Tổng thống cộng hòa Séc Vaclav Havel qua đời hôm nay, 18/12/2011, ở tuổi 75. Ông Vaclav Havel bị đưa vào viện từ tháng Ba do chứng viêm đường hô hấp. Trước đó, là người nghiện thuốc lá nặng,  ông từng điều trị ung thư phổi và đã bị cắt một bên phổi.

Vaclav Havel là Tổng thống cuối cùng của nước Tiệp Khắc (1989- 1993) sau khi quốc gia này thoát khỏi ách cộng sản và trước khi bị tách đôi thành 2 nước Séc và Slovakia. Khi đó ông tiếp tục làm Tổng thống cộng hòa Séc trong 10 năm từ 1993-2003.

Trên cương vị Tổng thống, ông Havel đã dẫn dắt quá trình chuyển đổi của Tiệp Khắc cũ sang dân chủ và thực thi một nền kinh tế thị trường tự do.

Ông cũng giám sát việc chia tách lãnh thổ một cách hòa bình vào năm 1993 giữa Cộng hòa Séc và Slovakia.

Con người đa tài

Vaclav Havel được biết tới như nhà văn, nhà soạn kịch, đạo diễn phim, nhà bất đồng chính kiến và sau cùng là một chính trị gia lỗi lạc.

Havel sinh tại Praha ngày 5 tháng 10 năm 1936 trong một gia đình trí thức tư sản nổi tiếng của Tiệp Khắc. Sau chiến tranh thế giới lần thứ hai, vì lý do lý lịch nên việc học của ông gặp trắc trở. Ông phải tự học và trở thành một nhà văn, nhà viết kịch. Thời trai trẻ, ông từng vừa lái ta-xi, vừa theo học đại học.

Từ năm 1960, ông làm việc tại một nhà hát và được diễn vở kịch đầu tiên năm 1963. Trong thời gian ấy, ông đã không giấu giếm quan điểm Tiệp Khắc phải trở về với những truyền thống dân chủ và tự do giữa hai cuộc Thế chiến.

Sau thất bại của Mùa xuân Praha 1968, ông bị cấm viết và phải kiếm sống bằng lao động chân tay. Trở thành một nhân vật ly khai, phát ngôn viên của Hiến chương 77, ông bị tù 5 năm rưỡi.

Ông là lãnh tụ của cuộc Cách mạng Nhung (Tiệp Khắc) năm 1989, và là người đứng đầu Diễn đàn dân sự (Civic Forum), tổ chức chính trị đã giành thắng lợi trong cuộc tuyển cử tự do đầu tiên sau chế độ cộng sản.

Nhà biên kịch kiêm chính trị gia được coi là một nhân vật lịch sử đặc sắc vốn không chỉ giúp đánh đổ ách thống trị và áp bức của chủ nghĩa cộng sản ở đất nước của ông, mà còn là người đã giúp cho quá trình đó diễn ra mà không hề phải đổ máu.

Một số hoạt động lúc cuối đời

Mặc dù chính thức từ giã chính trường từ năm 2003 sau khi mãn nhiệm kỳ tổng thống, nhưng Vaclav Havel luôn được dân chúng Séc coi ông lúc nào cũng như tổng thống, có thể nói, ông chưa bao giờ thôi là tổng thống Séc và sự kính trọng của nhân dân dành cho ông chưa bao giờ vơi đi.

Ông luôn chủ động và tích cực trong việc bảo vệ nhân quyền trên thế giới, tham gia nhiều sự kiện tầm cỡ quốc tế và luôn nhận được sự tôn kính của cộng đồng quốc tế. Người ta thường nói rằng, với cộng đồng quốc tế, cái tên Vaclav Havel mang tính quảng cáo cho cộng hòa Séc lớn hơn bất kỳ thương hiệu bia hơi, đội khúc quân cầu hay sản phẩm pha lê nổi tiếng của nước này.

Năm 2010 chính ông là người đầu tiên đề cử giải Nobel Hòa bình cho nhà hoạt động Trung Quốc Lưu Hiểu Ba.

Năm ngoái, ông đạo diễn bộ phim đầu tiên của riêng mình có tên là “Departures”. Cùng với vợ, ông thành lập quỹ mang tên Vaclav Havel để bảo vệ và cổ xúy cho nhân quyền trên toàn thế giới. Ông cũng không ngần ngại lên tiếng bênh vực các nhân vật bất đồng chính kiến tại các nước độc tài đồng thời lên án các chế độ độc đoán và kêu gọi sự cởi mở về quyền con người.

Thương tiếc

Ngay sau khi nghe tin ông mất, nhiều chính trị gia trên thế giới đã lên tiếng tỏ lòng thương tiếc.

Với Ba Lan, Vaclav Havel là người bạn chân tình, thân thiết cùng chia sẻ kinh nghiệm cũng như thành công của quá trình tranh đấu, chuyển đổi và xây dựng thể chế mới.

Vaclav Havel, Lech Walesa, Aleksander Kwasniewski, Jose Manuel Baroso i Wiktor Juszczenko

Nói về sự ra đi của ông, cự thủ tướng, nhà hoạt động Tadeusz Mazowiecki viết: Vaclav Havel là một chính trị gia vĩ đại và nhân văn. Sự ra đi của ông là một mất mát lớn. Ông đã mở ra con đường mới cho nhân dân mình và cho châu Âu. Tôi tiếc rằng đã không thể chấp nhận lời mời mới đây của ông đến Prague. Đó đáng ra là cuộc gặp mặt cuối cùng của chúng tôi. Bây giờ tôi thực sự hối tiếc về điều này.

Bogdan Borusewicz chủ tịch Thượng viện Ba Lan phát biểu: Tôi vô cùng thương tiếc khi nghe tin về sự ra đi của con người vĩ đại này. Vaclav Havel là nhân vật lớn, không chỉ đối với Séc, Slovakia mà còn với Ba Lan và thế giới. Trong thời gian còn hoạt động ở phe đối lập, tôi đã nhiều lần cùng làm việc với Havel. Ông không chỉ là một chính trị gia xuất sắc, một nhà văn nhà viết kịch và hơn cả là con người chân tình, ấm áp và rất dễ chịu. Ông không chỉ tranh đấu với bất công ở đất nước mình mà còn cho các nơi khác trên thế giới.

Vaclav Havel và cựu tổng thống Ba Lan Kwasniewski

Cựu Tổng thống Aleksander Kwasniewski: Chúng ta vừa mất đi một con người tuyệt vời, một chính trị gia kiệt xuất, một nhà văn hóa. Ông đã để lại dấu ấn trong lịch sử dân tộc Séc, châu Âu và thế giới. Ông là người bạn tốt của dân tộc Ba Lan và nhiều dân tộc khác, tôi vô cùng đau buồn thương tiếc.

Cựu tổng thống, nhà hoạt động công đoàn Đoàn Kết, Lech Walesa: Đây là một mất mát vô cùng lớn lao, nhất là vào thời điểm châu Âu đang có những thảo luận quan trọng về toàn cầu hóa, về khủng hoảng và những vấn đề liên quan tới đánh giá chung cho toàn EU. Với nhãn quan của mình, hẳn Havel sẽ có thể có những đóng góp hữu ích. Không ai có thể thay thế ông, với những kinh nghiệm mà ông đã có. Tôi muốn được tới viếng linh cữu của ông.

Chủ tịch nghị viện châu Âu Jerzy Buzek: Vaclav Havel là người có nhiều kinh nghiệm thực tế với khu vực Trung và Đông Âu và là một trong số ít  người có ảnh hưởng rất tích cực đến toàn bộ châu Âu. Ông là người có vị trí quan trọng không thể tranh cãi đối với tất cả chúng ta. Mỗi lần gặp gỡ ông, tôi đều thấy toát lên ở ông một con người với kinh nghiệm và trí tuệ tuyệt vời. Những cuộc gặp với ông đều diễn ra trong bầu không khí ấm áp và thân tình… Cách đây không lâu chúng tôi vẫn còn trao đổi thư từ với nhau, thật không thể ngờ, đó lại là lần cuối cùng.

Trên các diễn đàn mạng, hàng triệu người dân cộng hòa Séc và thế giới đang chia sẻ niềm thương tiếc và mến yêu với con người vĩ đại và bình dị vừa ra đi.

Tổng hợp theo các báo Ba Lan và BBC

© Đàn Chim Việt