Ðòn độc của Nguyễn Bá Thanh
Vũ Quí Hạo Nhiên/Người Việt
WESTMINSTER (NV) - Vì bị chặn đường chuyển đi Hà Nội, viên bí
thư chủ tịch Ðà Nẵng đánh đòn nặng nề để trả thù kẻ địch trong đó có cả
một thiếu tướng công an.
Ðiều này được tường thuật lại trong một công điện đánh đi từ Tòa Tổng
Lãnh Sự Mỹ tại Sài Gòn đề ngày 1 tháng 4, 2009, với tựa đề “Người khổng
lồ chính trị thoát án tham nhũng, còn công an và phóng viên thì đi tù.”
Vụ án xử Thiếu Tướng Trần Văn Thanh tới nay vẫn còn nhiều người nhớ.
Ðó là phiên xử mà viên tướng công an, tuy đang bệnh hôn mê liệt giường,
vẫn bị đẩy vào phòng xử với đầy đủ dây nhợ và máy trợ thở oxygen, để bị
nghe tố cáo và tuyên án. Bàn tay đằng sau vụ xử dã man ấy được bức công
điện khẳng định là ông Nguyễn Bá Thanh, chủ tịch Hội Ðồng Nhân Dân và bí
thư Thành ủy Ðà Nẵng.
Gọi ông Nguyễn Bá Thanh là “người khổng lồ chính trị” là đúng. Vào
đảng Cộng Sản Việt Nam năm 1980, ông đi từ chức vụ phó bí thư huyện ủy
leo dần lên tới chủ tịch Ủy Ban Nhân Dân TP. Ðà Nẵng từ năm 1995 và nắm
quyền tại đó cho tới nay, lúc đầu trong vai trò chủ tịch UBND, sau đó
qua chủ tịch Hội đồng Nhân dân và bí thư Thành ủy. Là bí thư thành ủy,
ông Thanh cũng trở thành ủy viên trung ương đảng.
Ở Ðà Nẵng, Nguyễn Bá Thanh là một ông vua con. Quyền tổng lãnh sự
Charles Bennett gọi ông này là “chủ nhân của đất và gió”. Ông kể lại:
“Những nhà đầu tư phát triển địa ốc nào dại dột xây cất vườn tược
trước khi hỏi ý Bá Thành là trồng cây gì và lối đi xây làm sao, chẳng
hạn, sẽ bị đóng cửa và phải bới lên xây lại từ đầu.”
“Những nhà đầu tư nào không chịu nói chuyện trước với Nguyễn Bá Thanh
từ trước khi nộp đơn, đều nói rằng họ chẳng bao giờ được cấp giấy
phép,” công điện cho biết.
Ông vua con còn đặt hàng một bài hát chính thức cho thành phố - công
điện không nói tên, nhưng đó là bài “Ðà Nẵng tôi yêu” với lời thơ Nguyễn
Bá Thanh. Bài hát này ca ngợi Ðà Nẵng, từ đất lên tới gió và tất cả mọi
thứ ở giữa. Nhưng ở Ðà Nẵng người ta truyền miệng một bản “lời 2” trong
đó nói tài sản của ông Thanh gồm từ đất lên tới gió và tất cả mọi thứ ở
giữa, chừa lại một con chim. Con chim này, bản công điện viết, là tài
sản ông Hoàng Tuấn Anh, chủ tịch UBND thành phố. (Ông Hoàng Tuấn Anh sau
này là bộ trưởng Văn hóa Thể thao Du lịch.)
Ngược lại, bức công điện viết, nếu nhà đầu tư nào chịu chơi đúng luật
của Thanh, mọi loại giấy tờ sẽ dễ dãi và suôn sẻ, hơn tất cả chỗ nào
khác tại Việt Nam. “Các nhà đầu tư ngoại quốc cho biết thành phố hứa hẹn
rất nhiều và luôn giữ lời,” công điện viết. Ông Thanh được cho là không
ăn hối lộ trực tiếp, mà làm giàu bằng cách mua rẻ đất của dân rồi bán
lại cho các nhà đầu tư, theo lời giới làm ăn ở Ðà Nẵng thuật lại cho TLS
Mỹ.
Tuy làm vua một cõi, nhưng ông Thanh vẫn muốn leo lên chức vụ cao
hơn. Bản công điện cho rằng ông Thanh muốn đi, là vì không muốn bị ép về
hưu khi nhiệm kỳ chấm dứt năm ông 57 tuổi và không thể ở lại thêm 5 năm
nữa. Tuy nhiên, nhận định này của quyền TLS Bennett không đúng: Ông
Thanh vẫn có thể ở lại thêm một nhiệm kỳ tới năm 62 tuổi, vì phải tới 65
tuổi mới đụng hạn hưu của một ủy viên trung ương.
Ðường vào Hà Nội bị chặn
Với ý đồ chính trị muốn leo cao nữa, ông Thanh biết rằng ông không
thể ngồi mãi một chỗ không bước chân ra khỏi Ðà Nẵng. Cơ hội đến với ông
năm 2008.
Vào tháng 8 năm đó, chính quyền Việt Nam sáp nhập tỉnh Hà Tây (tự nó
đã gồm hai tỉnh Hà Ðông và Sơn Tây thời xưa) vào thành phố Hà Nội. Chỉ
qua một đêm, Hà Nội bỗng lớn lên gấp 3 lần diện tích cũ, và bỗng có một
chỗ trống cho một phó chủ tịch phụ trách vùng đất mới sáp nhập.
Theo lời công điện, ông Thanh vận động trung ương đảng để được đặt
vào chỗ đó. Vào tháng 7 năm 2008, trong lúc chuẩn bị mở rộng Hà Nội,
trung ương đảng đề nghị ông Thanh vào ghế phó chủ tịch mới có. Nhưng
phía thành phố Hà Nội lại không thích bị một người từ nơi khác vào làm
phó chủ tịch Hà thành. Ðể có thể vận động Bộ Chính Trị đi ngược lại “đề
nghị” của trung ương đảng, họ lại lôi ra vụ án tham nhũng dính líu tới
ông Thanh.
Nhận định này của viên quyền tổng lãnh sự cần phải xét lại. Ghế phó
chủ tịch, dù của thủ đô Hà Nội và phụ trách một miếng đất rộng lớn, vẫn
không cao bằng ghế chủ tịch Ðà Nẵng. Khác với vị trí lúc đó của ông
Thanh là chủ tịch Ðà Nẵng và ủy viên trung ương, nếu “xuống” ghế phó chủ
tịch Hà Nội sẽ không thể là ủy viên trung ương.
Theo dư luận thời bấy giờ, cái ghế ở Hà Nội mà ông bí thư Thanh muốn,
không phải là phó chủ tịch thành phố, mà là một chân đại biểu Quốc Hội.
Dù vì động cơ nào, tin tức về vụ tham nhũng này được tuồn ra cho giới
báo chí và blogger, kể cả báo Công An. Ông Thanh bị tố cáo nhận hối lộ 4
tỷ đồng Việt Nam (tương đương 200,000 đô la Mỹ) hồi năm 2007 khi giải
tỏa đất. Tin tức cũng rộ lên về người dân oan viết thư tố cáo lên thủ
tướng rồi bị chết bí hiểm.
Một doanh gia ngân hàng, người Singapore làm ăn tại Ðà Nẵng, giải
thích về vụ này cho TLS. Theo ông này, tuy đảng Cộng Sản vẫn biết về sự
tham nhũng của ông Thanh, nhưng họ sẽ không làm gì, thứ nhất là “vì mức
độ tham nhũng của ông Bá Thanh không quá đáng và không ảnh hưởng tới sự
phát triển của thành phố,” và thứ nhì là “ông chia phần làm giàu cho rất
nhiều thế lực chính trị ủng hộ”.
Chuyện tham nhũng ngày xưa bị đem ra xem lại, theo ông này, chỉ là vì
quan chức Hà Nội không thích người ngoài nhảy vào nhận một chức vụ
trong thành phố của họ. Và họ đã thành công. Bộ Chính Trị ra chỉ thị
chính quyền Hà Nội mới chỉ gồm nhân sự chính quyền Hà Nội và Hà Tây cũ.
Khi trâu bò húc nhau, ruồi muỗi phải chết. Trong vụ này, “ruồi muỗi”
không phải là từ chính xác để miêu tả nạn nhân - vì chính những nạn nhân
cũng có thế lực.
Ngày 24 tháng 2 năm 2009, nhiều tháng sau khi ông Thanh đã lỡ chuyến
tàu ra Hà Nội, công an Ðà Nẵng ra tay truy tố nguyên chánh thanh tra Bộ
Công An Việt Nam, Thiếu Tướng Trần Văn Thanh. Ông này là người đứng đầu
cuộc điều tra vụ án tham nhũng.
Ông Thanh bị tố cáo là đứng đầu một âm mưu triệt hạ uy tín lãnh đạo
Ðà Nẵng. Ba con “ruồi muỗi” khác đã bị truy tố từ trước đó, gồm cựu
thiếu tá công an Ðinh Công Sắt; trung tá công an Dương Ngọc Tiến là
trưởng đại diện báo công an TP. HCM tại Hà Nội; và ông Nguyễn Phi Duy
Linh, một người bạn thân của Tướng Thanh.
Vụ án ông Sắt, ông Tiến, lẽ ra diễn ra tháng 9 năm 2008, nhưng bất
ngờ vào tháng 8 năm đó (là lúc Hà Nội mở rộng) phiên tòa dời lại vì hai
ông Sắt và Tiến đều khai ra người chủ mưu là Tướng Thanh.
Ông Sắt bị tố cáo “rải truyền đơn và tố cáo sai sự thật nhằm hạ uy
tín lãnh đạo Ðà Nẵng”. Công điện không nói, nhưng theo đài RFA, những tờ
“truyền đơn” này thật ra là công văn của Viện Kiểm Sát Nhân Dân thành
phố Ðà Nẵng gửi Viện Kiểm Sát Nhân Dân tối cao và ông Phan Diễn (lúc đó
là bí thư Thành ủy Ðà Nẵng). Cả hai công văn đều đề cập việc ông Nguyễn
Bá Thanh nhận hối lộ 4.4 tỷ đồng trong các công trình xây dựng Cầu Sông
Hàn và đường Bắc Nam ở Ðà Nẵng.
Ông Tiến và ông Linh bị tố cáo đã hỗ trợ cho ông Sắt trong việc phân
phát những công văn này. Tội danh của họ là “lợi dụng các quyền tự do,
dân chủ, xâm phạm lợi ích của nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ
chức, công dân”.
Phiên tòa “dã man”
Phiên tòa mở màn tháng 7 năm 2009 tại nhà hát Trưng Vương. Khi đó,
mặc dù Tướng Trần Văn Thanh bị tai biến, nhưng tòa vẫn ra lệnh phải đẩy
ông này từ bệnh viện lên xe cứu thương đưa vào nhà hát, trong tình trạng
hôn mê, phải thở bằng máy oxygen và phải truyền dịch. (Trong một bài
viết mang tựa đề “Chánh án tòa Ðà Nẵng lập kỷ lục vi phạm nhân quyền”
đăng trên Bô Xít Việt Nam và được đăng lại nhiều nơi, Tiến Sĩ Cù Huy Hà
Vũ gọi đây là “hành vi dã man chưa từng thấy trong lịch sử pháp đình
hiện đại.”)
Tướng Thanh là người gốc Ðà Nẵng và “có tiếng lương thiện,” bức công
điện viết. Trước khi làm chánh thanh tra Bộ Công An, ông là giám đốc
công an Ðà Nẵng. Bức công điện kể lại nguồn gốc vụ án tham nhũng:
“Năm 2000, ông Thanh khi đó là đại tá bắt giữ một nhà thầu về tội hối
lộ trong công trình xây dựng cầu sông Hàn. Nhà thầu này (công điện
không nói tên, nhưng là ông Phạm Minh Thông) bị kết tội 13 năm tù.” Ông
Thông khai là đã hối lộ cho Nguyễn Bá Thanh. Phía công an và viện kiểm
sát muốn truy tố ông bí thư, nhưng không được.
Ông bí thư tìm cách trả thù, thì ông công an chạy ra khỏi Ðà Nẵng.
Mặc dù bị chủ tỉnh đì, ông công an Thanh ra được Hà Nội, được lên lon,
và trở thành chánh thanh tra. Ông Tướng Thanh trở thành công cụ lý tưởng
để kẻ thù ông bí thư Thanh lôi kéo.
Ðiều xui xẻo cho ông công an Thanh, là cuộc điều tra đã không được
chuẩn bị đúng luật. Bức công điện nêu thí dụ: “Trong cuộc điều tra năm
2000, Tướng Thanh là người trực tiếp lấy cung nhiều nhân chứng quan
trọng chống ông Bá Thanh, kể cả ông nhà thầu.” Nhưng thay vì cho người
khai viết tay biên bản, ông cho đánh máy biên bản rồi cho nhân chứng ký
tên.
Mặc dù đây là chuyện ai cũng làm, “nhưng riêng trong vụ này, điều này
khiến Tướng Thanh bị hở sườn”. Khi người của Bí thư Thanh nói chuyện
thẳng với những nhân chứng này, “phép lạ” là họ đều lắc đầu và chối rằng
ông Tướng Thanh tự ý đánh máy tờ khai rồi ép họ ký.
Ông tướng, bị lôi vào tòa trên băng ca trong lúc hôn mê, thở bằng
máy, đang truyền dịch, bị tuyên án 18 tháng tù treo. Lên phúc thẩm (cũng
tại Ðà Nẵng), Viện Kiểm Sát yêu cầu đình chỉ vụ án với ông Tướng Thanh
nhưng tòa phúc thẩm vẫn tuyên bố ông tướng có tội, chỉ giảm án xuống 12
tháng tù treo vì lý lịch tốt. Cuối cùng, phải tới khi Tướng Thanh gởi
đơn lên giám đốc thẩm, ông mới được tuyên bố vô tội.
Cựu Thiếu Tá Ðinh Công Sắt bị tuyên án 12 tháng tù treo. Trung Tá
Dương Ngọc Tiến bị 17 tháng 5 ngày tù, ngang với thời gian tạm giam. Ông
Nguyễn Phi Duy Linh bị 36 tháng tù.
Mục đích? Dằn mặt công an nhúng tay vào đấu đá
Vụ án “dã man” nhưng rồi kết thúc với những án treo dành cho công an,
được viên quyền tổng lãnh sự cho là một hành động dằn mặt. Ông Bennett
nói không ai thắng trong vụ. Thua nặng nhất là báo chí, “Như vụ PMU 18,
báo chí nằm trong hạng ‘ruồi muỗi’ bị giết trong vụ húc nhau của người
khổng lồ.”
Quyền TLS Bennett cho rằng mặc dù Bí thư Thanh tạm thắng, ông vẫn bị
dừng chân tại chỗ ở Ðà Nẵng. “Vì có tiếng tham nhũng và tương đối bị cô
lập ở Ðà Nẵng, nếu ông không tìm được đường tới thì có thể gặp nguy khi
quyền lực và ảnh hưởng của ông bị thuyên giảm.”
Nhưng lý do ông Bí thư Thanh truy tố được một tướng, một nhân vật của
Bộ Công An, là vì ông lôi kéo được thành phần lãnh đạo đảng Cộng Sản là
phải duy trì nguyên tắc quan trọng về vai trò của công an trong hệ
thống cộng sản. Công điện viết:
“Sau khi bị thua nhục nhã tháng 7 năm 2008, ông (Bá Thanh) muốn trả
thù và thuyết phục được các nhân vật cao cấp khác trong ÐCSVN là, cũng
như trong vụ PMU 18, Bộ Công An và báo chí bị dạy cho bài học là không
được nhúng vào các cuộc tranh chấp chính trị nội bộ.”
Nói cách khác, phe phái trong đảng cộng sản có thể đấu đá nhau, nhưng
các loại công cụ như công an, báo chí, không được dính vào.
