Tuấn Khanh
Một năm nữa vừa khép lại. 365 ngày từ đất nước Việt Nam chứng
kiến chuyện người, chuyện mình, bất kỳ ai trong chúng ta cũng có thể dấy
lên một niềm hy vọng. Có thể niềm hy vọng khởi đi từ tăm tối, niềm hy
vọng hồi sinh từ khổ nạn hay niềm hy vọng chỉ còn có thể gửi lại cho đời
sau. Đón một mùa xuân, mầm hy vọng lại trồi sinh, chia cho mọi nhà.
Mùa xuân này, có lẽ những người dân Cuba cũng đang hết sức hạnh phúc
và hy vọng. Bài diễn văn ngày 17/12 của tổng thống Barack Obama tuyên bố
bình thường hoá quan hệ với đảo quốc này sau 54 năm thù địch, đã mở ra
một ánh sáng tương lai mới cho dân tộc đã quá khốn khổ này. Cách đây 5
năm, người dân Cuba mới bắt đầu được sử dụng điện thoại di động, tivi
màu, lò vi sóng… cũng như những phương tiện hiện đại khác chỉ vì chính
sách kiểm soát xã hội – con người của chính phủ. Sự hà khắc của chính
quyền Cuba cũng được báo chí mô tả không ít trong từ trước đến nay.
Niềm hy vọng vào tương lai mới của người dân Cuba hiện rõ trên gương
mặt từng người, trong từng lời nói được ghi lại trên báo chi và truyền
hình quốc tế. Từ hôm nay, những nhạc sĩ, ca sĩ phản kháng của Cuba sẽ
không còn phải ngại ngùng để giới thiệu những bài hát của mình về những
điều thao thức về vận mệnh dân tộc mình, tổ quốc mình trước lưỡi hái
kiểm duyệt. Một chương mới đang đến với lịch sử Cuba.
Niềm hy vọng này không phải mới có, mà đã là một tiến trình thầm
lặng, mà chính ngay giới cầm quyền Cuba nhận ra rằng họ cần phải tự thay
đổi để sống còn chứ không thể duy trì sự hà khắc để bảo vệ chế độ cộng
sản. Từ năm 2012, một mệnh lệnh bí mật được ban ra, cho phép gỡ bỏ dần
việc cấm cản, chấm dứt bỏ tù hay sách nhiễu các nghệ sĩ chống chính
quyền Fidel Castro. Người dân Cuba đã sửng sốt khi nghe trên radio xuất
hiện tiếng hát của các ca sĩ lưu vong Gloria Estefan, Willy Chirino hay
tiếng saxophone nhạc jazz của nghệ sĩ Paquito d’Rivera. Thậm chí bà
Celia Cruz, được mệnh danh là nữ hoàng nhạc salsa của thế giới cũng được
quay lại, sau 50 năm bị cấm vì những tuyên bố mang tính dân chủ của bà.
Thậm chí năm 2013, chính quyền Cuba còn làm một hành động mang tính đột
phá khi mời bà Celia Cruz từ Mỹ về diễn ở quê hương và ngỏ ý bà nên ở
lại và tự do ca hát, cho dù vài năm trước đó, họ đã từng lạnh lùng từ
chối cho bà nhập cảnh để dự đám tang cha.
Mùa xuân này, trong dòng người xuống đường đòi chính quyền Cuba hãy
nhanh chóng thay đổi thể chế, người ta còn nghe thấy âm nhạc tự do vang
lên cùng với họ. Âm nhạc vang lên cùng với hy vọng.
Một trong những sự kiện khó quên khác của cuối năm 2013, đó là chuyện
phim hài Interview giá 44 triệu USD của Mỹ khiến cả thế giới theo dõi,
để xem quyền tự do ngôn luận có thể chiến thắng được nỗi sợ hãi kẻ khủng
bố hay không. Nội dung hài hước về việc 2 ký giả lá cải được CIA giao
nhiệm vụ ám sát lãnh tụ Bắc Hàn, đã khiến lãnh tụ họ Kim thật ở ngoài
đời nổi giận và đòi huỷ diệt cả nước Mỹ và hãng phim, khiến một nỗi
hoảng sợ bao trùm mọi nơi.
Thật sự, đây là một phim hài không có gì đặc sắc. Nhưng nếu Sony
Pictures, chủ đầu tư bộ phim này lùi bước, nó sẽ là một bước lùi ô nhục
cho quyền tự do tư duy và văn hoá của con người trong thiên niên kỷ được
coi là văn minh nhất. Ngày 23 tháng 12, 2014, nhà biên kịch Seth Rogen
viết trên trang twitter của mình về việc hãng Sony quyết định công
chiếu, bất chấp mọi hiểm nguy, trên đó, ông ghi rằng “Tự do trên hết,
Sony sẽ không thể từ bỏ hành trình của mình”.
Ít ai biết, để đi đến quyết định đầy thách thức này, Sony đã nhận
được rất nhiều lời vận động, ủng hộ từ giới nghệ sĩ có ý thức chính trị
và xã hội. Đặc biệt là từ những lời khuyên của diễn viên điện ảnh George
Clooney, Sean Penn và của tổng thống President Barack Obama. Điều được
nhấn mạnh, là vấn đề không phải ở chỗ một cuốn phim, mà là quyền con
người cho tương lai. Rơi vào tình trạng giống như những dư luận viên
được Trung Quốc thuê mướn ở Hồng Kông trong cuộc Cách Mạng Dù luôn kêu
la về việc họ cần bình yên để làm ăn hơn là dân chủ và rủi ro, hãng Sony
được nhắc rằng họ cần phải tồn tại với danh dự của mình và văn minh
tương lai, hơn là bảo an thấp hèn.
Một cuộc cách mạnh internet thầm lặng trong lòng Bắc Hàn cũng đang
diễn ra sôi động. Hàng triệu người tìm kiếm và chia sẻ nhau bộ phim này
để hiểu được thế giới nhìn như thế nào về vị lãnh tụ của mình. Nỗi sợ
hãi và tín ngưỡng nhồi sọ huyền ảo về kẻ cai trị cũng phai nhạt dần từ
tiếng cười của Interview đem lại. Cũng có thể đã có những niềm hy vọng
thắp lên từ bóng tối của miền bắc Triều Tiên, về một mùa xuân mới của
ngày mai không còn cộng sản.
Còn một niềm hy vọng khác, gần gũi hơn. Đó là từ thế ảo tại Việt Nam.
Khác lại với bất kỳ mạng xã hội nào trên thế giới, facebook tại Việt
Nam đang trở thành trạm thông tin quan trọng, đem đến những điều chạm
vào da thịt, suy nghĩ của từng người về cuộc sống này. Sự chia sẻ này
thậm chí đang khiến báo chí chuyên nghiệp Việt ngữ trở thành nhàm chán
và chạm chạp.
Từ các trang mạng, người Việt tìm thấy nhau chân thành hơn, sâu sắc
hơn. Rất nhiều những chương trình từ thiện xuất hiện trên đây đã giúp
các mạng người, cứu vớt những số phận mà không cần danh lợi. Bên cạnh
đó, nhiều sự kiện xã hội còn được các trang mạng lên tiếng, đánh động dư
luận đã khiến lương tâm con người thức tỉnh, công lý được vực dậy từ
tro tàn. Cái ác bị vạch mặt, những kẻ đục ruỗng đất nước hiện nguyên
hình. Những vụ án kêu oan của Hồ Duy Hải (Long An) hay Nguyễn Văn Chưởng
(Hải Dương)… thậm chí đã đánh động đến tận các bữa họp quốc hội.
Từ các trang mạng, những con người Việt Nam vô danh đang giúp cho
ngành tư pháp nhiều chứng cứ hơn để hoàn thiện các trường hợp, nhiều dữ
liệu hơn để cả xã hội nhìn thấy đất nước mình ở đâu, như thế nào… đặc
biệt với các trường hợp nhục hình ép cung, lạm quyền bạo hành với người
dân, mà báo chí đã liệt kê ở Bắc Giang, Phú Yên, Đắc Lắc, Cần Thơ…
Mạng xã hội là con thuyền và các blogger Việt Nam tử tế đang chèo
chống vượt qua những nỗi sợ hãi, sự ích kỷ thấp hèn trong đời sống để
cùng xây dựng đất nước này. Họ mang lại những niềm hy vọng cho những
người im lặng ngóng nhìn một niềm hy vọng, ngay cả khi chính người viết
còn đang tuyệt vọng. Thế giới phẳng đang ngầm nhắc rằng chỉ duy người
Việt trên thế gian này mới được hai tiếng đồng bào. Một giống nòi đã cam
kết từ khi ra đời sẽ đùm bọc và yêu thương, đưa nhau khốn khó. Một
giống nòi chia nhau lên núi và xuống biển để tìm hy vọng.
Một năm nữa đã khép lại. Những u mê, hận thù hay tham lam, cố quyền
khép lại, hé mở một năm mới đang nẩy mầm hy vọng. Nhìn quanh ta, và nhìn
lại mình, thật sự ta đang vẫn thấy mình còn nuôi hy vọng.
