Huyền Trang thực hiện
“Tôi không có trải nghiệm về điều này vì chưa từng bị cùm trong thời
gian ở tù. Tuy nhiên, hầu hết tù nhân mà tôi tiếp xúc khi ở các trại
giam khác nhau đều kể với tôi đúng như anh Huỳnh Anh Trí tố cáo, vì họ
đã trải qua trường hợp bị cùm do vi phạm kỷ luật của trại giam. Họ rất e
ngại các cùm dính máu như vậy, nhưng không ai dám đề nghị thay đổi hay
phản đối, vì sợ bị quy chụp là chống đối cán bộ quản giáo và do đó sẽ
mất cơ hội được xét giảm án. Thật ra, tình trạng này có thể tránh được
vì chỉ cần làm vệ sinh các cùm đó mỗi khi đã sử dụng, song dường như đấy
không phải là mối bận tâm của các cán bộ quản giáo”. Luật sư Lê Công
Định bình luận về câu chuyện của ông Huỳnh Anh Trí bị nhiễm HIV/AIDS
trong trại giam và đã quan đời vào ngày ngày 05.07.2014, tại bệnh viện
Phạm Ngọc Thạch – Sài Gòn.
Sau đây xin mời Quý vị theo dõi cuộc phỏng vấn giữa Pv. VRNs với Luật sư Lê Công Định.
VRNs: Thưa Ls Lê Công Định, trên trang facebook
cá nhân của ông, Luật sư đã viết: “Tôi xác nhận có tình trạng sử dụng
một dao lam cạo râu và hớt tóc cho rất nhiều tù nhân ở các trại tạm giam
và trại cải tạo mà tôi từng trải qua”. Luật sư có thể nói rõ hơn về
tình trạng này được không ạ? Và ông nhận định như thế nào về việc làm
này?
Ls Lê Công Định: Tôi đọc bài phỏng vấn anh Huỳnh
Anh Trí về sự việc đó thấy anh nói chính xác, vì tôi đã chứng kiến tình
trạng như vậy trong thời gian ở tù. Nội quy của các trại giam đều cấm sử
dụng vật dụng bằng sắt trong buồng giam, đồng thời cũng cấm tù nhân nam
để râu và tóc dài. Do vậy, tại các trại giam, quản giáo thường buộc tù
nhân cạo râu chung để tiện quản lý, từ đó đưa đến tình trạng nhiều tù
nhân phải sử dụng cùng một dao lam do trại cung cấp. Riêng ở khám Chí
Hòa, nơi tôi ở trong 2 năm rưỡi, không có tình trạng này, vì dao lam bị
cấm tuyệt đối, nên tù nhân phải nhổ râu bằng các dụng cụ tự chế hoặc
bằng cách se chỉ, tôi nghe nói rất đau rát.
Tất nhiên, việc cấm sử dụng vật dụng bằng sắt trong buồng giam có lý
do chủ yếu là tránh trường hợp tù nhân thanh toán lẫn nhau khi bất hòa,
nhưng điều đó không thể biện minh cho việc duy trì tình trạng sử dụng
chung một dao lam cho nhiều tù nhân, vốn nguy hiểm vì nguy cơ lây lan
cao các bệnh truyền nhiễm qua đường huyết như AIDS. Ai có lương tâm cũng
dễ dàng nhận thấy rằng nhiễm bệnh hiểm nghèo nhiều khi nguy hiểm hơn bị
thương tích vì bạo hành, và đương nhiên người quản lý có lòng nhân đạo
phải ngăn ngừa cả hai mối nguy hại như vậy cho tù nhân. Sở dĩ quản giáo
của các trại giam chỉ tập trung ngăn ngừa tù nhân thanh toán lẫn nhau là
vì họ không muốn chịu trách nhiệm về tình trạng mất trật tự trong trại
giam, còn việc tù nhân nhiễm bệnh hay không thì dường như họ chẳng bận
tâm.
VRNs: Thưa Luật sư, Ông Huỳnh Anh Trí cũng tố
cáo về các cùm dơ còn rướm máu thì ông nghĩ như thế nào về điều này?
Luật sư có trải nghiệm ra sao về điều này?
Ls Lê Công Định: Tôi không có trải nghiệm về điều
này vì chưa từng bị cùm trong thời gian ở tù. Tuy nhiên, hầu hết tù nhân
mà tôi tiếp xúc khi ở các trại giam khác nhau đều kể với tôi đúng như
anh Huỳnh Anh Trí tố cáo, vì họ đã trải qua trường hợp bị cùm do vi phạm
kỷ luật của trại giam. Họ rất e ngại các cùm dính máu như vậy, nhưng
không ai dám đề nghị thay đổi hay phản đối, vì sợ bị quy chụp là chống
đối cán bộ quản giáo và do đó sẽ mất cơ hội được xét giảm án. Thật ra,
tình trạng này có thể tránh được vì chỉ cần làm vệ sinh các cùm đó mỗi
khi đã sử dụng, song dường như đấy không phải là mối bận tâm của các cán
bộ quản giáo.
VRNs: Thưa Luật sư, ông là đã từng trải qua các
nhà tù cs VN thì quan điểm của ông như thế nào về câu chuyện của ông
Huỳnh Anh Trí bị nhiễm HIV/AIDS trong trại giam?
Ls Lê Công Định: Thật ra việc anh Huỳnh Anh Trí bị
nhiễm HIV/AIDS trong trại giam chưa thể xác quyết về phương diện bằng
chứng vì nhiều lẽ, nhất là trong thời gian bị giam cầm anh không được
chăm sóc y tế đầy đủ và không được xét nghiệm cần thiết để phát hiện và
chữa bệnh. Nên bây giờ người ta có thể nêu nhiều giả thuyết về khả năng
nhiễm bệnh để chối phăng đi. Tuy nhiên, theo tôi việc anh Trí bị lây
nhiễm trong khi ở tù có thể tin được, nếu xét thời gian phát bệnh, ra tù
và qua đời.
Khi ở trong tù tôi cũng e ngại việc lây nhiễm bệnh xảy ra với mình
và ngay từ đầu tôi luôn để tâm ngăn ngừa mọi khả năng như thế. Sau khi
ra tù, điều đầu tiên tôi làm là kiểm tra sức khỏe và thực hiện mọi xét
nghiệm cần thiết tại một bệnh viện tin tưởng. May mà sức khỏe tôi tốt,
thậm chí hơn cả thời gian trước khi bị bắt, do tôi ăn uống điều độ,
thường xuyên tập luyện thể dục và điều quan trọng là sống ung dung tự
tại trong tù.
Nói như vậy không có nghĩa là tôi đã được chăm sóc y tế tốt hay đặc
biệt trong tù. Khi bị bệnh tôi cũng chỉ được cấp thuốc như các tù nhân
khác, mà thuốc được cấp thì chất lượng không bảo đảm và thường bị thiếu,
muốn nhờ gia đình gửi riêng vào thì họ không cho với lý do không rõ
nguồn gốc. Chỉ riêng thuốc trị cao huyết áp mà tôi uống hàng ngày gia
đình mới được phép gửi, do trại giam không có loại phù hợp với tôi,
nhưng việc gửi vào lại rất phiền toái bởi lắm thủ thủ tục này nọ nhằm
gây khó khăn. Vì vậy, cách duy nhất bảo vệ mình là tập thể dục và giữ vệ
sinh.
VRNs: Để tránh những chuyện đau lòng khác có
thể xảy ra, vậy thưa Luật sư, chúng ta nên làm gì để có thể cải thiện
chế độ lao tù cũng như chế độ chăm sóc y tế cho các tù nhân, tù thường
phạm là những người đang bị đối xử ngược đãi, bị mất nhân quyền và nhân
phẩm?
Ls Lê Công Định: Thật khó có thể làm gì để cải
thiện chế độ lao tù cũng như chăm sóc y tế cho các tù nhân, đơn giản vì
chính quyền kiểm soát việc này mà không ai có quyền góp ý kiến. Chẳng
hạn, hồi tôi sống tại trại Chí Hòa, buồng giam tôi ở đặt ngay gần một
ống dẫn nước thải hôi thối nồng nặc 24/24 giờ. Có nhiều đêm đang ngon
giấc tôi đã phải bật dây vì mùi xú uế độc hại xông thẳng vào mũi khiến
mình có cảm giác chết ngạt. Tôi nhiều lần yêu cầu cán bộ quản giáo sửa
chữa, thì họ viện lý do cơ sở vật chất đã cũ và xuống cấp nên không thể
khắc phục. Mãi đến khoảng hơn 1 tháng trước khi tôi được trả tự do, họ
mới cho sửa chữa lấy lệ, nhưng mùi hôi thối thì đâu vẫn hoàn đấy. Trong 2
năm rưỡi hít thở bầu không khí ô nhiễm suốt ngày đêm và gần 4 năm tắm
giặt bằng nước giếng không qua xử lý, tôi tự hỏi phải chăng sức chịu
đựng bền bỉ đã giúp tôi vượt qua nghịch cảnh ấy? Vậy nhưng lúc nào người
ta cũng “leo lẻo” rằng tôi đã được đối xử đặc biệt và nhiều ưu ái.
Ngoài ra, cần phải nói đến việc tù nhân bị chửi mắng và đánh đập.
Tất cả các trại giam mà tôi trải qua đều có tình trạng này ở mức độ
nghiêm trọng. Có hay không lý do, tù nhân đều có thể bị đánh chửi. Chẳng
hạn, tôi từng chứng kiến điều tra viên và cán bộ quản giáo đánh người
khi không cung khai đầy đủ hoặc vi phạm kỷ luật. Tù nhân đang thi hành
án bị bệnh đề nghị khám sức khỏe có thể bị mắng là kiếm cớ trốn lao
động. Ở khám Chí Hòa, việc sỉ nhục tù nhân là “trâu”, “chó” là điều bình
thường mà tôi thường xuyên nghe thấy, thậm chí có cán bộ, mà tôi không
tiện nói tên, gọi tù nhân là những “con thú tù”. Có lần tôi phản ứng
trước việc một cán bộ quản giáo trẻ tuổi đánh chửi một tù nhân lớn tuổi,
thế là từ đó có chỉ đạo ngầm từ ban chỉ huy rằng quản giáo không nên
đánh chửi tù nhân trước mặt tôi. Nhìn tù nhân bị chửi mắng và đánh đập,
tôi không nghĩ họ được đối xử như con người khi sa chân vào chốn lao tù.
Riêng tôi chưa bị đối xử như vậy vì thái độ cư xử của tôi luôn ôn hòa,
từ tốn và không dễ bị khiêu khích một cách cố ý từ ai.
Cám cảnh thân phận của các tù nhân nói chung mà tôi từng trải qua,
chứng kiến và nghe kể lại, tôi đã làm bài thơ sau đây để diễn đạt nỗi
lòng và nỗi xót thương tận cùng của mình:
Phận mọn “thú tù” thua thú vật,
Đổi cơm cày nặng ách trâu bò.
Cãi lời quản giáo ngang nhiên đánh,
Phạm lỗi gia đình tốn kém lo.
Ngã bệnh cắn răng đau mắng chửi,
Muốn yên học nhẫn chịu dày vò.
Giữa trần địa ngục nay tin có,
Vàng mã nhân quyền giấy hóa tro!
(Làm tại khám Chí Hòa năm 2012)
VRNs: Xin chân thành cám ơn Ls Lê Công Định
Xin nhắc lại, trước khi Tù nhân lương tâm Huỳnh Anh Trí qua đời, ông
đã can đảm công bố cho công luận biết ông đã bị nhiễm HIV/ AIDS trong
thời gian bị giam cầm. Ông Trí khẳng định, ông bị nhiễm HIV/ AIDS qua
đường máu với các bằng chứng sống động và thực như các cán bộ trại giam
bắt các tù nhân, tù thường phạm phải sử dụng chung 1 con dao lam để cạo
râu, cắt tóc… đặc biệt là các tù nhân, tù thường phạm bị “kỷ luật” mà
“không biết điều” thì sẽ bị cùm những cùm dơ bẩn, vẫn còn rướm máu thịt
của những người bị nhiễm HIV/AIDS đã bị cùm trước đó.
Ông Trí mãn hạn tù vào tháng 12.2013. Thời gian này, sức khỏe ông
càng ngày càng nguy kịch. Vào tháng 5.2014, ông Trí đi xét nghiệm máu ở
bệnh viện Pasteur cho kết quả dương tính với HIV/ AIDS và đã chuyển sang
giai đoạn cuối là giai đoạn AIDS.
Ông Trí khẳng định, trước khi vào nhà tù, ông là một người khỏe mạnh
nhưng sau khi mãn hạn tù ông đã mắc căn bệnh thế kỷ này. Ông Huỳnh Anh
Trí quả quyết, ông bị nhiễm HIV/ AIDS là do sự ác ý và cố tình của nhà
tù cs VN với chủ trương hủy diệt tính mạng các tù nhân lương tâm chính
trị của nhà cầm quyền cs VN.
Huyền Trang, VRNs đặt câu hỏi
Ls Lê Công Định viết trả lời
