Hoàng Kim (Đồng Tháp)
Thực trạng đó cụ thể là: Nông dân làm cực như trâu nhưng ngày càng
bị bần cùng; doanh nghiệp trong Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA) ngồi
mát ăn lương cả tỷ một năm rồi đem lúa gạo của nông dân bán một cách đần
độn gần bằng giá thành sản xuất, mà, các doanh nghiệp này hầu hết là
của Nhà nước.
Thực ra thực trạng này tôi đã nói nhiều lần, nhưng những người có
trách nhiệm cứ giả đò như chẳng biết, nên nay tôi phải nói lại cho rõ
ràng hơn.
Nông dân và VFA
Giáo Sư Võ Tòng Xuân nói rất rõ quan hệ giữa nông dân và VFA: “Nông dân đang làm tôi mọi cho doanh nghiệp”, đăng trên báo Người Lao Động Online.
Thái độ ông chủ của VFA biểu hiện rõ ràng nhất qua câu nói của ông
Trương Thanh Phong, Chủ tịch VFA kiêm Tổng giám đốc Tổng công ty Lương
thực Miền Nam: Đừng nói lời lãi lúc này. Hãy trả lời câu hỏi là muốn bán hay để lúa lại cho vịt ăn.
Lãnh lương gần 1 tỷ một năm, lại đem bán gạo của nông dân với giá
thấp nhất thế giới, rồi về ép giá mua lúa của nông dân xuống bằng giá
thành, lại ngang nhiên tuyên bố không bán thì để cho vịt ăn thì chỉ có
những ông chủ độc quyền mới ăn ngang nói ngược như vậy.
Vì thế, quan hệ của nông dân và VFA là quan hệ của kẻ bị độc quyền
và nhóm độc quyền. Đối với nông dân, VFA đang là cường hào mới bóc lột
nông dân đến tận xương tủy, là cái ách đang quàng lên cổ nông dân, là
khối u ác tính đang ăn hết thu nhập của nông dân.
Độc quyền lúa gạo của VFA đang phá tan hoang việc sản xuất lúa gạo,
vì VFA chỉ có hưởng lời từ lúa gạo mà không hề đầu tư nâng cao giá trị
hạt gạo, không tạo thương hiệu cho hạt gạo.
Làm như không thấy sự độc quyền này, rồi đưa ra các chính sách phát
triển, hay tái cấu trúc nông nghiệp thì các chính sách đó sẽ là những
chính sách vớ vẩn, bất khả thi.
Không chỉ là nhóm lợi ích, VFA là nhóm độc quyền đấy, thưa Ông Bộ Trưởng Cao Đức Phát.
Phát biểu trước Quốc hội, Ông Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát
triển nông thôn Cao Đức Phát cho biết chưa thấy có nhóm lợi ích trong
nông nghiệp nói chung và trong việc sản xuất lúa nói riêng.
Tôi xin được phép thưa với ông Bộ trưởng rằng: Trong việc mua bán
lúa gạo hiện nay, VFA không những là nhóm lợi ích, mà VFA đang là nhóm
độc quyền lúa gạo của nông dân.
Về sự độc quyền lúa gạo của VFA mà 2 Tổng công ty Lương thực Miền
Nam và Miền Bắc là nòng cốt, tôi đã viết bài: “Độc Quyền lúa gạo: Cái
ách đang quàng lên cổ nông dân” và bài: “Lúa gạo Việt Nam cần những nhà
lý luận trung thực” đăng trên Bauxite Việt Nam.
Chỉ cần dùng Luật Cạnh tranh chiếu vào hoạt động của Tổng công ty
Lương thực Miền Nam và VFA, chúng ta sẽ thấy rõ sự độc quyền lúa gạo
này.
VFA độc quyền lúa gạo, sự độc quyền này giống như khối u ác tính
đang ăn hết thu nhập của nông dân, nó đang bần cùng hóa nông dân, nó
giết chết việc sản xuất lúa, nó biến gạo Việt Nam thành loại gạo kém
chất lượng trên thị trường thế giới, nó khiến cho gạo Việt Nam có giá
thấp nhất trên thị trường thế giới.
Không xóa bỏ khối u ác tính độc quyền này, không cắt khối u ác tính
độc quyền này, thì mọi nỗ lực nhằm nâng cao đời sống của nông dân điều
sẽ vô dụng, mọi cố gắng nhằm tái cơ cấu việc sản xuất lúa cũng sẽ vô
dụng.
Do độc quyền: Nông dân nai lưng làm lúa, VFA ngồi mát ăn vàng.
Nông dân cực nhọc 3 tháng trời làm ra hạt lúa, đến khi thu hoạch
đầu đội, vai mang đến dâng cho VFA, VFA cầm đũa ngồi đợi sẵn ở các kho
trong các thành phố lớn.
Giống lúa nào có giá thì gắp cho vào mồm, giống lúa nào không có giá
thì hạ giá mua rẻ, hoặc không mua, còn chê nông dân ngu dốt chạy theo
giống này giống nọ.
Nông dân cực nhọc làm ra hạt lúa, VFA bán lúa gạo lấy lời ăn, nhưng
do độc quyền nên chỉ biết lấy lời bằng cách nhảy tót lên khâu phân phối
cuối cùng để ăn chênh lệch giá, chứ chẳng hề giúp một chút nào cho nông
dân.
Nông dân cực nhọc làm ra hạt lúa, VFA bán lúa gạo lấy lời ăn, nhưng
lại lấy hết lời của nông dân, bằng cách mua lúa cho nông dân hòa vốn
hoặc lời xoay quanh mức 30% chết đói.
Mua lúa của nông dân thì VFA bỏ mặc cho thương lái lúa, xay lúa
thành gạo thì VFA bỏ mặc cho thương lái gạo, VFA chỉ làm một công việc
đơn giản là đóng bao chở ra cảng để xuất khẩu.
Do độc quyền nên năm nào VFA cũng lời khủng, Tổng công ty lương thực
Miền Nam lời trên 1000 tỷ một năm, lương lãnh đạo VFA gần 1 tỷ một năm,
còn nông dân thì vụ đông xuân bán lúa theo mức lời 30% chết đói, vụ hè
thu bán lúa hòa vốn, hiện đang bị phá sản.
Bảng lợi nhuận của Tổng công Ty Lương thực Miền Nam theo Thời Báo Kinh Tế Sài Gòn (1)
Thời báo Kinh Tế Sài Gòn giải thích việc năm 2012 Tổng công ty Lương
thực Miền Nam lời chỉ có khoảng 300 tỷ là do: “Theo quyết định số
1909/QĐ-TTg về việc tái cơ cấu từ năm 2012-2015 Vinafood2 sẽ cổ phần hóa
một số công ty con, vì vậy, có thông tin cho rằng, Vinafood2 tìm cách
giảm lợi nhuận xuống để gián tiếp ảnh hưởng đến việc cổ phần hóa các
công ty con nhằm định giá thấp hơn thực tế để một số cán bộ có thể mua
được nhiều cổ phần hơn.”
Nếu không có việc cổ phần này chắc lợi nhuận năm 2012 cũng sẽ cả ngàn tỷ.
Lợi nhuận của nông dân năm 2013 chỉ 3.525.000 đồng một năm.
Vụ đông xuân 2012- 2013 giá lúa OM 4900 bằng với lúa ngang IR 50404
là 4.500 đồng/kg, thấp hơn vụ đông xuân năm 2011-2012 đến 700 đồng/kg.
Để cho số liệu về giá thành có tính chính thống, tôi không lấy giá
thành của cá nhân tôi, nhưng xin lấy số liệu giá thành của Bộ Tài chính.
Theo tính toán của Bộ Tài chính thì giá thành vụ đông xuân 2012-2013 là
3.800 đồng/kg, như vậy, nông dân chúng tôi chỉ thu được lợi nhuận có
700 đồng/kg.
Theo báo đài thì năng suất bình quân vụ đông xuân 2012-2013 ở ĐBSCL
là 68 tạ/héc ta (cá nhân tôi làm được 70 tạ, con số chênh lệch không
đáng kể) vậy, vụ đông xuân, mỗi héc ta lúa nông dân lời chỉ 4.760.000
đồng.
Vụ hè thu năm 2013 tôi làm giống lúa OM 6976 bán được với giá 4.250
đồng/kg, do năng suất lúa vụ hè thu thấp nên giá thành lên rất cao, theo
Bộ Tài chính, giá thành bình quân ở tỉnh Đồng Tháp là 4.619 đồng/kg,
mức giá thành bình quân của cả Đồng bằng Sông Cửu Long là 4.142 đồng,
như vậy, vụ hè thu này tôi làm lúa từ hòa vốn đến lỗ chứ chẳng lời được
đồng nào cả.
Vậy cả năm 2013 này nông dân chúng tôi chỉ lời có 4.700.000 đồng/ha.
Theo qui định của Nhà nước mỗi hộ 4 người nông dân ở ĐBSCL được cấp 3
ha ruộng như vậy, mỗi hộ thu nhập năm 2013 chỉ có 14.100.000 đồng, mỗi
người thu nhập năm 2013 là 3.525.000 đồng. Vậy thu nhập bình quân mỗi
nông dân một tháng chỉ được: 293.750 đồng, thu nhập những năm trước cũng
tương tự.
Lương lãnh đạo Tổng công ty Lương thực Miền Nam gần 1 tỷ đồng
một năm, Tổng công ty Lương thực Miền Nam lời cả ngàn tỷ mỗi năm, trong
khi đó thu nhập của 1 nông dân 3.525.000 đồng một năm, đây là con số
phản ảnh rỏ nét sự độc quyền của VFA đối với nông dân trong việc mua bán
lúa gạo hiện nay.
Độc quyền nên VFA bán gạo của nông dân với giá thấp nhất thế giới.
Từ năm 2005 đến nay, VFA luôn bán gạo giá thấp nhất so với 5 nước
xuất khẩu gạo nhiều nhất thế giới, đặc biệt năm 2013 này không những
thấp mà còn thấp rất xa: Thấp hơn gạo Ấn Độ 70 đô la Mỹ/ tấn, thấp hơn
gạo Thái Lan 170 đô la Mỹ/tấn.
Tại sao VFA bán gạo xuất khẩu giá thấp nhất thế giới? Có 2 lý do:
1- Lợi nhuận của VFA không phụ thuộc vào giá bán gạo xuất khẩu.
VFA hưởng lợi đầu tấn, tức là cứ mua bán 1 tấn gạo thì lời một số tiền, bất chấp giá bán gạo xuất khẩu cao hay thấp.
Chúng ta hãy xem xét: Lợi nhuận của các doanh nghiệp trong VFA = giá
bán gạo xuất khẩu – (giá thu mua gạo trong nước + phí xuất khẩu). Lợi
nhuận này không phụ thụôc vào giá gạo xuất khẩu mà chỉ phụ thuộc vào sự
chênh lệch giá. Do đó, nếu ký bán gạo xuất khẩu giá thấp thì các doanh
nghiệp sẽ ép giá mua lúa của nông dân và họ vẫn có lời.
Bán gạo xuất khẩu giá rẻ nhưng vẫn lời ngàn tỷ, nên VFA không cần phải nâng cao giá trị hạt gạo, không cần tạo thương hiệu.
2- Bán gạo xuất khẩu rẻ để được “gửi giá”
“TS Lê Đăng Doanh cho rằng, việc lãnh đạo Vinafood 2 đồng thời là
lãnh đạo Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA), được Chính phủ giao ký hợp
đồng, bảo đảm việc xuất khẩu gạo theo chỉ đạo của Chính phủ nhưng lại
bán cho một Cty sân sau (Saigonfood) với giá thấp hơn giá sàn do chính
VFA đưa ra là bất minh.
Điều đó, chứng tỏ ông Chủ tịch VFA tự phá quy định của mình. Đây là
thủ đoạn trục lợi khá phổ biến, thường được gọi là gửi giá. Tức là, tôi
bán cho anh với giá thấp, để rồi anh bán với giá thị trường. Mỗi tấn tôi
bán cho anh giá thấp thì anh phải trả lại cho tôi một số tiền tùy theo
mức chênh lệch giá trên từng tấn gạo.” Báo Tiền Phong Online cho biết
(2)
Ông Nguyễn Thái Nguyên trên Bauxite Việt Nam còn cho biết vấn đề “gởi giá” đã được thưa đến Thủ tướng Võ Văn Kiệt.
Thủ Tướng Võ Văn Kiệt nói với ông Nguyễn Thái Nguyên: “Người ta báo
cáo: “có một số người của các công ty nhà nước, khi ra nước ngoài thương
thảo hợp đồng với người ta đã móc ngoặc, hạ giá xuống để chia nhau.
Thực tế, giá gạo không phải vậy, nhưng họ ký với nhau chỉ thấp như vậy
thôi. Tôi không biết hư thực ra sao, nhưng đây là chuyện lớn, tôi muốn
làm rõ.” (3)
Việc VFA bán phá giá gạo với giá thấp nhất thế giới khiến cho nông
dân chúng tôi nghi ngờ có việc gởi giá trong bán gạo xuất khẩu, có hay
không có hiện tượng gởi giá cần phải được các ngành chức năng làm cho
minh bạch. Bán gạo giá rẻ được khách hàng “gửi giá” bằng cách đưa tiền
tư túi, thì tại sao VFA không bán gạo rẻ?
Bán gao giá rẻ nhất thế giới, rồi về ép giá lúa của nông dân xuống gần bằng giá thành, VFA vẫn lời to.
Bán gạo giá đã rẻ nhất thế giới, nhưng không mua lúa cho nông dân từ
giá bán gạo này, Hiệp hội Lương thực Việt Nam bày mưu mua lúa tạm trữ,
để ăn cướp hết lợi nhuận của nông dân:
Năm 2008 Hiệp hội Lương thực Việt Nam bán gạo xuất khẩu giá qui ra
giá lúa 6.432 đồng/kg, mua lúa tạm trữ của nông dân với giá 4.000
đồng/kg. Hiệp hội lời 2.432 đồng/kg, nông dân bán lúa hòa vốn.
Năm 2009, bán gạo xuất khẩu qui lúa giá 6.362 đồng/kg, mua lúa tạm
trữ của nông dân với giá 4.000 đồng/kg. Hiệp hội lời 2.362 đồng/kg, nông
dân hòa vốn.
Năm 2010, Hiệp hội Lương thực Việt Nam mua lúa tạm trữ cả hai vụ
đông xuân và hè thu với giá vẫn 4.000 đồng/kg, nhưng bán gạo với giá qui
lúa 5.365 đồng/kg, cả năm này, nông dân lời không đủ sống.
Năm 2013 này, mùa đông xuân VFA mua lúa tạm trữ của nông dân khoảng
4.500 đồng/kg lúa tươi loại xay ra gạo 5% tấm nông dân lời vài trăm đồng
một kg, mùa hè thu mua giá 4.250 đồng/kg nông dân hòa vốn.
Nông dân không bán lúa cho VFA thì chỉ còn cách cho vịt ăn
VFA mua lúa giá rẻ quá sao nông dân không bán cho người khác? Như
trên tôi đã nói VFA độc quyền mua bán lúa gạo của nông dân, nông dân
không bán cho VFA thì chẳng bán cho ai được hết.
Chúng ta hãy nghe phát biểu của ông Trương Thanh Phong Chủ tịch VFA, kiêm Tổng giám đốc Tổng công ty Lương thực Miền Nam: Đừng nói lời lãi lúc này. Hãy trả lời câu hỏi là muốn bán hay để lúa lại cho vịt ăn.
Nghe phát biểu này chúng ta có thể hiểu được sự lệ thuộc của nông
dân vào VFA, VFA muốn mua lúa của nông dân với giá nào cũng được, nông
dân không có quyền mặc cả, có lỗ vốn nông dân cũng phải bán, vì không
bán cho VFA thì chẳng bán được cho ai cả, nông dân để lúa lại mà sau đó
VFA không thèm mua thì lúa đó chỉ có nước cho vịt nó ăn.
Tóm lại: Quan hệ của nông dân và VFA là quan hệ giữa người bị
độc quyền và nhóm độc quyền, nên nông dân đang làm tôi mọi cho VFA -
nông dân nai lưng ra làm còn VFA ngồi không mà hưởng – Không những ngồi
không mà hưởng, cách buôn bán gạo chụp giựt kiểu buôn chuyến không
thương hiệu của VFA, đã biến gạo Việt Nam có chất lượng cao thành loại
gạo kém chất lượng trên thị trường thế giới.
Không xóa bỏ độc quyền lúa gạo của VFA, mọi chính sách nâng cao
thu nhập cho nông dân và phát triển sản xuất lúa sẽ trở thành vô dụng.
Không xóa bỏ độc quyền lúa gạo của VFA, mọi câu nói quan tâm đến thu nhập của nông dân chỉ là những câu nói mị nông dân.
H.K.
Tác giả trực tiếp gửi cho BVN
(1) bài: “Lợi nhuận của Vinafood 2 thấp nhất từ năm 2008” http://www.thesaigontimes.vn/Home/doanhnghiep/chuyenlaman/89878/
(2) Bài: “Phải cắt sân sau, bỏ độc quyền” http://www.tienphong.vn/xa-hoi/173841/Phai-cat-san-sau-bo-dac-quyen.html
(3) Bài: “Góp lời bàn ngắn về nông thôn nông nghiệp”.
