Hòa Ái, phóng viên RFA
Sinh viên Đinh Nguyên Kha và Nguyễn Phương Uyên tại phiên xử sáng ngày 16/05/2013 ở Tòa án Nhân dân tỉnh Long An.
Trong thời gian vừa qua, các bản án xét xử của tòa án Tỉnh Long An
dành cho các thanh niên như Đinh Nguyên Kha, Đinh Nhật Uy và Nguyễn
Phương Uyên được cho là chính quyền Hà Nội có động thái nhượng bộ với
những người hoạt động và đấu tranh cho dân chủ ở Việt Nam.
Do quốc tế can thiệp?
Những hình ảnh về nụ cười hạnh phúc của Đinh Nhật Uy trong vòng tay
bạn bè ngay sau khi phiên tòa xét xử tại tỉnh Long An kết thúc vào
khoảng 12 giờ trưa ngày 29/10/13 được lan truyền khắp các trang mạng xã
hội không chỉ làm ấm lòng cho người mẹ của anh, bà Nguyễn Thị Kim Liên,
mà còn an ủi rất nhiều cho những gia đình có thân nhân đang trong vòng
lao lý với tội danh “tù nhân lương tâm” ở khắp các trại giam từ Bắc tới
Nam.
Trước đây không lâu, hồi tháng 8, những người quan tâm cũng chưa quên
hình ảnh của nữ sinh Nguyễn Phương Uyên được phóng thích ngay tại tòa
với bản án 3 năm tù treo cùng với bản án tù dành cho Đinh Nguyên Kha
được giảm nhẹ hơn so với bản án sơ thẩm. Những thanh niên này lên tiếng
trước tòa rằng mình vô tội vì đã đấu tranh cho chủ quyền lãnh thổ Việt
Nam do sự xâm lược của Trung Quốc, đấu tranh cho quyền lợi của người dân
bị xâm phạm và đấu tranh chống tham nhũng, chống tiêu cực. Mặc dù vậy,
họ vẫn phải nhận lãnh những bản án mà công luận cho là “tùy tiện” và
“phi lý”. Thế nhưng, với những bản án trong thời gian ngắn 2 tháng vừa
qua, nhiều người cho rằng Nhà nước Việt Nam tỏ dấu “nhẹ tay” hơn với
những người bất đồng chính kiến và đấu tranh dân chủ ôn hòa ở trong
nước. Bạn Đinh Công Thủ, 1 bạn trẻ ở Saigon cho biết cảm nghĩ của mình:
“Theo cách nhìn của em, những bản án vô lý đó, không có tội gì mà
họ buộc tội thì miễn bàn. Nhưng theo em nghĩ kết quả của những bản án
xét xử vừa rồi thì đó là chính quyền Việt Nam bắt đầu nhượng bộ trước
phong trào dân chủ, phong trào tự do ngôn luận hay đòi quyền con người”.
Anh Đinh Nhật Uy, sau khi rời khỏi tòa án vào ngày 29 tháng 10 năm 2013. Photo by Bạch Hồng Quyền.
Vì sao Nhà nước Việt Nam lại tỏ dấu nhượng bộ như nhận xét của người
bạn trẻ vừa nêu? Có phải những người điều hành quốc gia bắt đầu thay đổi
cách nhìn đối với những người góp tiếng nói dù khác biệt cho một Việt
Nam được tiến bộ văn minh hơn? Hay có phải vì chính quyền Hà Nội phải
nhượng bộ trong thời gian ứng cử Hội đồng Nhân quyền LHQ nhiệm kỳ
2013-2016? Hay còn vì nguyên nhân nào khác nữa? Bạn Khúc Thừa Sơn ở Đà
Nẵng cho đài ACTD biết một trong những tác động tích cực lên Nhà nước
Việt Nam hiện nay là nhờ vào sự can thiệp của các tổ chức quốc tế như Tổ
chức Nhân quyền Quốc tế, Tổ chức Ân xá Quốc tế, Tổ chức Phóng viên
không Biên giới cũng như của Chính phủ Hoa Kỳ... Bạn Sơn nói:
“Họ quan tâm nhiều lắm. Hầu như mỗi một động thái, một hành động
mà chính quyền Việt Nam áp đặt lên người dân Việt Nam đặc biệt trong
công cuộc đấu tranh của những bạn trẻ vì nước Việt Nam thì hầu như tất
cả các cơ quan quốc tế ngay lập tức đồng loạt lên tiếng ủng hộ, bênh vực
cho các bạn trẻ ngay. Đặc biệt là tiếng nói của Hoa Kỳ gây áp lực lên
chính quyền Việt Nam một cách mạnh mẽ. Trong thời buổi này, Việt Nam
đang trên xu thế hòa nhập với thế giới, không thể tách rời với thế giới
cho nên Việt Nam phải chấp nhận những yêu sách yêu cầu mà quốc tế đưa ra
nếu không muốn đơn độc”.
Bất chấp luật pháp
Bên cạnh những ý kiến cho là Nhà nước Việt Nam tỏ dấu hiệu nhượng bộ
thì vẫn còn có ý kiến không đồng tình. Trao đổi với Hòa Ái vào tối
30/10, ông JB Nguyễn Hữu Vinh nhận thấy Nhà nước Việt Nam khi hành xử
thế này lúc hành xử ngược lại. Ông JB Nguyễn Hữu Vinh nói chính quyền Hà
Nội bất chấp luật pháp, bất chấp những nguyên tắc tố tụng để tuyên án
đối với những người đấu tranh, những người bất đồng chính kiến mà Nhà
nước không thích:
“Tôi nghĩ rằng qua phiên tòa đối với Đinh Nhật Uy thì bản án đó
rất nặng nề chứ không thể nói rằng nhẹ hơn được. Tức là vấn đề không
phải ở chỗ người này phạm tội gì, người kia phạm tội gì hoặc chiếu theo
điều luật nào phải vào khung hình phạt nào, phải xử sự như thế nào mà đó
chỉ đơn giản vì người đó là ai và thái độ của người đó như thế nào bởi
vì Nhà nước có thích họ hay không để mà hành xử. Một khi nhà nước không
hành xử theo 1 nguyên tắc pháp luật nhất định, không hành xử theo những
định chế của pháp luật quy định đối với công dân thì Nhà nước đó thể
hiện sự bất lực của mình. Do vậy, chuyện tại sao các bạn trẻ được xử sự
như thế này, luật sư Lê Quốc Quân được xử sự như thế kia thì rất đơn
giản vì luật sư Lê Quốc Quân không được Nhà nước thích hoặc ghét nhiều
hơn hoặc cảm thấy nguy hiểm cho họ hơn so với những người trẻ. Nhưng
điều đó nói lên cách hành xử như thế nào thì cho thấy bản chất của sự
việc”.
Trong khi nhiều người tin vào cơ sở Nhà nước Việt Nam không có lựa
chọn nào khác hơn là thay đổi tình trạng vi phạm nhân quyền đối với
người dân nhằm mục đích ứng cử Hội đồng Nhân quyền LHQ nhiệm kỳ
2013-2016 cũng như hòa nhập vào cộng đồng thế giới thì vẫn còn nhiều suy
nghĩ e ngại Việt Nam chẳng có thay đổi gì theo như lời kể trước đây của
nhà văn Huỳnh Ngọc Tuấn khi lên tiếng Nhà nước vi phạm điều 19 của công
ước quốc tế về quyền dân sự và chính trị và điều 19 của tuyên ngôn quốc
tế nhân quyền đối với nhà văn thì lại nhận được câu trả lời từ trưởng
đoàn thanh tra, ông Trần Minh Thái rằng “chính phủ nước Cộng hòa Xã hội
Chủ nghĩa Việt Nam có tham gia công ước quốc tế về quyền dân sự và chính
trị nhưng chúng tôi không trực tiếp áp dụng công ước quốc tế đó vào
sinh hoạt của người dân”.
Qua những chia sẻ của các bạn trẻ ở trong nước với đài ACTD, họ cho
biết dù Nhà nước Việt Nam có thay đổi cách hành xử đối với những người
hoạt động cho quyền con người và tự do ngôn luận tại Việt Nam hay không
thì niềm tin vào phong trào đấu tranh cho dân chủ và công bằng để đất
nước Việt Nam được tốt đẹp hơn trong tương lai không bao giờ bị dập tắt.
Vì đây là một cuộc đấu tranh chính nghĩa cho dân tộc nên không có bất
cứ điều gì có thể ngăn cản được sự lan tỏa trong mỗi tấm lòng con dân
đất Việt.
