Phản biện bài viết “Học Thuyết Mác – Lê đã không còn giá trị”

Nguồn: Triết Học Đường Phố

Bản thân tôi vốn dĩ không thích tư duy từ chương và thiếu khoa học của những người nghiên cứu cũng như áp dụng chủ nghĩa Marx nhưng tôi thấy khá khó hiểu về một bài viết phê bình chủ nghĩa Marx mới đăng trên đây (“Học Thuyết Mác – Lê Đã Không Còn Giá Trị Gì Nữa“).

Tôi không rõ bài viết nhằm mục đích học thuật hay giải trí nhưng tiêu đề tạo cho tôi hướng đến một bài phê bình khoa học nghiêm túc. Bài viết nhìn chung nhắm vào mối tương quan giữa Karl Marx, Lenin và những người xung quanh nhiều hơn là phân tích các quan điểm của học thuyết Marx – Lenin như tác giả đưa ra.

Mở đầu tác giả bài viết lập luận rằng: “lý thuyết của Lénine chủ trương độc tài, độc đảng đã bị ngay những người bạn của mình chỉ trích khi Lénine lập lên nhà nước cộng sản đầu tiên, để cho những người còn mù quáng trên từ từ mở mắt ra.” và “lý thuyết của Marx đã bị những người cùng thời chỉ trích nặng nề, chẳng hạn như Proudhon, Lassalle, Bernstein và ngay cả những người cùng quê quán của ông chối bỏ.” và rất nhiều đoạn tương tự như vậy. Và dẫn chứng của tác giả cũng khá quen thuộc như bao vị ngoài đường và trong quán vẫn thường hay đàm tiếu: “hơn 100 triệu người chết, tất cả những nước cộng sản đều tụt hậu về đủ mọi mặt, là những nước vô cùng bất công, hoàn toàn đi ngược lại chủ đích ban đầu. Bởi lẽ đó chủ thuyết Mác-Lê không còn một chút gì là giá trị hiện tại.” và “Lý thuyết Mác Lê ngày hôm nay không có một tý gì là giá trị thực tiễn, thời đại. Ngay cả những đảng cộng sản ở những nước tân tiến như Ý, Pháp, Nhật cũng đã bỏ ba nguyên tắc chính của lý thuyết này là bạo động lịch sử, đấu tranh giai cấp và độc tài vô sản. Đảng cộng sản Nhật vừa mới họp Đại hội vừa qua đi đến chỗ chấp nhận cả Nhật hoàng.”

Xin nêu vài lỗi của tác giả trong bài viết này. Đây là ý kiến chủ quan của tôi nên sẽ có không ít sai sót.

- Về mặt từ ngữ và thuật ngữ: tác giả đã vi phạm những nguyên tắc cơ bản khi trích dẫn từ có gốc tiếng Pháp để chú dẫn cho lý thuyết của Marx trong đoạn sau đây: “Chữ Pháp chủ nghĩa có nghĩa là “doctrine” , là toàn thể những ý niệm, ý tưởng, tư tưởng, mà người ta cho rằng, giả thuyết rằng là đúng, nhưng đối với người khác chưa chắc đã đúng, để hướng dẫn hành động và cắt nghĩa những sự kiện lịch sử, xã hội, kinh tế, chính trị, triết học. Định nghĩa như vậy, thì lý thuyết Mác Lê được coi như một chủ thuyết, một chủ nghĩa. Tuy nhiên nó không nhất thiết là đúng”. Tác giả đã làm lệch khung ngôn ngữ. Trong khi tác giả không đưa được dẫn chứng Karl Marx đã thể hiện quan điểm của mình như một hệ thống lý luận, hệ tư tưởng hay học thuyết mà ngay từ đầu đã áp đặt đó là “học thuyết”.

Tác giả tự mâu thuẫn với chính mình khi ở trên nói rằng: “Chủ thuyết hay chủ nghĩa là những tư tưởng….” nhưng vừa xuống dưới tác giả đã biến nó thành “học thuyết”. Phải chăng theo định nghĩa của tác giả “chủ nghĩa” tương tự với “học thuyết”?

Có một số thuật ngữ tác giả dường như không nắm nhưng vẫn cố dịch. Do Thái giáo không có chức vị tư tế nào gọi là “mục sư”. Chức vị tư tế của Do Thái tiếng Pháp (vì tác giả hay trích Pháp) là Rabbin nghĩa gốc tiếng Do Thái là thầy dạy hay thầy giảng. Cũng xin nói thêm thân phụ của Karl Marx đã từ bỏ Do Thái giáo để chuyển sang Tin Lành Luther và các con ông (trong đó có Karl Marx) cũng là người Tin Lành chứ không phải như tác giả đề cập: “Không nói đâu xa, ngay chính một người con gái của Marx, ngày xưa đi theo tư tưởng của cha, nhưng sau thấy không tưởng, sai lầm, nên đã bỏ và trở về đạo Do Thái giáo, đạo gốc của gia đình.” Tác giả có thể đọc thêm các sách của giáo sư sử học Mỹ Jonathan Sperber nghiên cứu khá kĩ lưỡng và sâu sắc về Marx như: Karl Marx: His Life and Environment, Karl Marx: A Nineteenth-Century Life…

Khi dùng thuật ngữ “giai tầng sĩ phu, trí thức” tác giả đang muốn nói đến “giai cấp trí thức” chăng? Xin thưa “trí thức” được gọi là “bộ phận” hay “tầng lớp” hay “đội ngũ” chứ không phải “giai cấp”. Nếu đang diễn đạt về lập trường của Marx – Lenin thì đây là điều tối thiểu cần biết.

“L’anarchisme” hay “chủ nghĩa vô chính phủ” (“vô trị”) phủ nhận mọi chính quyền nhà nước và mọi quyền lực chính trị khác, không thừa nhận một trật tự chung đối với tất cả mọi người trong quan hệ giữa người với người, tuyên truyền sự tự do vô hạn của cá nhân. Chủ nghĩa này là một cơn giông tai hại cho thế giới tư bản Tây Âu cuối thế kỉ XIX. Không rõ tác giả muốn nói gì khi đề cập đến Paul Lafargue và chủ nghĩa vô chính phủ của ông. Phải chăng muốn nói rằng do Marx mà Paul Lafargue trở nên tệ hại? Vậy Paul Lafargue chỉ là một con lừa học vẹt theo những điều “xấu xa” từ Marx hay đã “diễn dịch” một cách mù quáng học thuyết của Marx?

Đó là một số lỗi từ chính. Bên cạnh đó có thể thấy sự thiếu thống nhất trong tên riêng như lúc dùng Mác, lúc dùng Marx hay Lenin và Lenine

- Về mặt phương pháp và lập luận: tác giả chủ yếu dựa vào quan hệ nguyên nhân – hệ quả.

Tác giả cho rằng “một chế độ cộng hòa và một cuộc bầu cử phổ thông đầu phiếu thực sự tự do” là một “lý thuyết không tưởng, thiếu thực tế”. Vậy các nước tư bản phương Tây đang làm gì? Quân chủ và bầu phiếu không phổ thông sao?

Một lập luận khá phổ biến khi nói về một tư tưởng của ai đó: phần đông chúng ta (quá khứ lẫn hiện tại) không chấp nhận tư tưởng ai đó suy ra nó là sai lầm. Lỗi mắc phải ở đây là đang khái quát hóa một hệ tư tưởng khổng lồ của Marx về: thế giới quan, tư duy – nhận thức, hình thái chính trị, kinh tế, xã hội… mà không suy xét từng khía cạnh cụ thể. Về khía canh học thuật sự tranh cãi hệ tư tưởng của bất kì một triết gia nào vẫn đang diễn ra hàng ngày không chỉ Marx – Lenin mà cả các tiền bối và hậu sinh người Đức của các ông như: Kant, Hegel, Nietzsche, Wittgenstein, Marcuse… và tất nhiên không ai dám khẳng định các triết gia (kể cả Marx) đúng hay sai hoàn toàn. Lỗi này lại tiếp tục cho đến cuối cùng: “Lý thuyết Mác Lê ngày hôm nay không có một tý gì là giá trị thực tiễn, thời đại. Ngay cả những đảng cộng sản ở những nước tân tiến như Ý, Pháp, Nhật cũng đã bỏ ba nguyên tắc chính của lý thuyết này là bạo động lịch sử, đấu tranh giai cấp và độc tài vô sản. Đảng cộng sản Nhật vừa mới họp Đại hội vừa qua đi đến chỗ chấp nhận cả Nhật hoàng.”???? Tác giả có thực sự hiểu họ đang làm gì không?

“Chúng ta thấy ở Đức có 13 và khắp nơi trên thế giới có gần 100 trường dạy sinh ngữ đức mang tên cuả Goethe (Goethe Institut), Viện Goeth, chứ không có Viện Marx.”

Nước Đức không thiếu những danh nhân có tầm quốc tế: Otto von Bismarck, Ludwig van Beethoven, Immanuel Kant, Albert Einstein… Việc đặt tên là Viện Goeth nhằm tưởng nhớ Johann Wolfgang von Goethe người đầu tiên đã mang những “giá trị Đức” đến với nhân loại, phù hợp với mục đích của Viện.

Vấn đề “đi ngược lại những nguyên tắc căn bản của chủ nghĩa xã hội đó là tôn trọng tự do và dân chủ” và “hơn 100 triệu người chết, tất cả những nước cộng sản đều tụt hậu về đủ mọi mặt, là những nước vô cùng bất công, hoàn toàn đi ngược lại chủ đích ban đầu.” của việc áp dụng chủ nghĩa xã hội ở Liên Xô và nhiều nước khác có thể đúng là đã xảy ra nhưng theo logic có thể có 2 kết luận: chủ nghĩa cộng sản mà những nước đó triển khai là sai về bản chất lý luận hoặc thực tiễn áp dụng. Nếu chỉ đơn thuần lập luận nhận thức xác thực bắt nguồn từ sự kiểm nghiệm hay kết quả thực nghiệm thì tác giả đang rơi vào chủ nghĩa thực chứng chứ không phải là quan điểm của Marx. Ý kiến của bà Rosa Luxembourg: “Cái đảng và nhà nước độc tài mà anh xây dựng lên” rõ ràng đang hướng đến thực thể chính trị chứ không phải là “học thuyết” mà tác giả đề cập.

Tóm lại, tác giả đã hoàn toàn không đưa ra một bằng chứng thống kê xã hội nào, cũng không đưa ra bất kì một phản biện nào về mặt tư tưởng và lý thuyết của chủ nghĩa Marx – Lenin. Bài viết dường như đang khuyên mọi người nhắm đôi mắt tư duy để suy xét toàn diện về chủ nghĩa Marx – Lenin hơn là chủ trương “để cho những người còn mù quáng trên từ từ mở mắt ra” của tác giả.