Nguyễn An Dân
Mấy ngày nay dư luận và nhất là giới luật sư xôn xao về việc Luật Sư
(sau đây viết tắt là LS) Nguyễn Đăng Trừng, chủ nhiệm đoàn luật sư
TpHCM, đã bị khai trừ khỏi đảng. Lý do theo như quyết định công bố là
“xem nhẹ vai trò của đảng đoàn trong hoạt động của đoàn LS TpHCM, có
biểu hiện tha hóa về lý tưởng chính trị, đạo đức và lối sống”
Từ chuyện LS Nguyễn Đăng Trừng
Việc LS Trừng bị Đảng Cộng Sản VN khai trừ hôm nay chính là kết cục
tất yếu của một quá trình lâu dài mà bắt nguồn là việc hình thành và ra
đời của Liên Đoàn Luật Sư Việt Nam, được trù bị từ năm 2006 và chính
thức thành lập năm 2009. Khi đó, tiếng nói khách quan của LS Nguyễn Đăng
Trừng khi phản đối sự áp đặt của đảng vào hội nghề nghiệp của các LS
trên toàn quốc rất mạnh mẽ đã làm “phật lòng trung ương đảng”
Vào 3 năm trước khi Liên Đoàn Luật Sư Việt Nam thành lập, năm 2006,
giới LS đã xôn xao khi “biết trước” một ông cựu chánh án Tòa Án Nhân Dân
Tối Cao, ông Lê Thúc Anh, sẽ làm chủ tịch liên đoàn, dù ông này chưa hề
có 1 ngày hành nghề luật sư.
Với bề dày kinh nghiệm là một LS “tiền bối” thuộc thế hệ trước 1975,
LS Nguyễn Đăng Trừng quá hiểu một ông chủ tịch liên đoàn “không có kinh
nghiệm luật sư” sẽ chẳng thể làm được gì có ích cho liên đoàn lẫn đóng
góp gì vào sự tiến bộ của tư pháp Việt Nam hiện đã và đang phải hội nhập
quốc tế, nên đã cực lực phản đối và “bất hợp tác”. Đỉnh điểm của việc
này là bác bỏ đơn gia nhập vào đoàn LS TpHCM của ông Lê Thúc Anh vì ông
này “chưa trải qua học và hành nghề luật”, một quyết định đúng theo Luật
Luật Sư.
Việc phản ứng hợp tình hợp lý của LS Trừng đã phá vỡ “truyền thống”
của trung ương đảng. Đó là truyền thống bổ nhiệm các quan chức về hưu
hay “không biết sắp xếp ghế nào cho ngồi” vào nắm ban chủ tịch các hội
đoàn “cánh tay nối dài của đảng” để làm tai mắt cho đảng. Hội Nông Dân,
Hội Phụ Nữ, Tổng Liên Đoàn Lao Động, Hội Liên Hiệp Thanh Niên…đều có
thành phần chủ tịch đoàn là các quan chức đảng viên này kia ở trung ương
chuyển ngành qua làm lãnh đạo chứ không phải xuất thân từ nghề nghiệp.
Đang ở vị trí thay mặt vài ngàn luật sư ở TpHCM, LS Trừng quá hiểu
nếu các hội đoàn nghề nghiệp dưới sự dẫn dắt của lãnh đạo do đảng chỉ
định sẽ chẳng mang lại hay làm được gì cho quyền lợi các hội viên và sự
lớn mạnh của hiệp hội. Chuyện nông dân Việt Nam ngày càng bần cùng hóa,
phụ nữ Việt Nam phải xuất ngoại lấy chồng và bán dâm vì nghèo khó ngày
càng nhiều và lan rộng ra nhiều tầng lớp. Rồi công nhân, thanh niên phạm
pháp vì sinh kế càng ngày càng gia tăng dù có các hội tương ứng như
trên…chính là một bằng chứng ai cũng thấy rõ. LS Trừng vì quan ngại cho
tương lai các luật sư hội viên nên vì quyền lợi tập thể mà đứng ra chỉ
trích và phản ứng với sự áp đặt của đảng vào nhân sự của liên đoàn chứ
không phải vì ông là người “chuyên quyền, độc đoán” nhưng quy kết trong
văn bản kỷ luật.
Trong quyết định kỷ luật cũng nói rõ là “LS Trừng đã nhiều lần chống
lại, ngăn trở, phản ứng lại các quyết định của đảng đoàn LS và Ủy Ban
Nhân Dân TpHCM”. Rõ ràng đây là biểu hiện của sự can thiệp của đảng và
chính quyền vào hoạt động của Đoàn LS. Đoàn LS là một tổ chức xã hội
nghề nghiệp, không phải 1 ban của đảng, hay 1 cơ quan hành chính cấp
dưới của chính quyền TpHCM. Đoàn LS TpHCM ra đời theo nhu cầu của các
luật sư thành viên, sao lại có việc đảng đoàn và Ủy Ban Nhân Dân TpHCM
“chỉ đạo” ông chủ nhiệm phải làm thế này thế nọ nếu các việc đó không
phải từ nhu cầu tập thể của các hội viên??? Nếu Ông Trừng làm sai luật
thì xử lý theo luật, không sai luật thì đó là việc của đoàn LS TpHCM,
các luật sư thành viên không phản ứng, mắc gì đến đảng mà đảng dùng nó
làm lý do kỷ luật đảng viên ???.
Luật sư là một giới trí thức hơn ai hết có nhu cầu tìm hiểu và tôn
trọng sự thật. Thêm nữa, cái khác biệt của hội nghề nghiệp luật sư so
với các hội nghề nghiệp khác là yếu tố thượng tôn pháp lý và đạo lý. Nếu
ông Trừng phạm vào việc “tha hóa về đạo đức, lối sống” thì tôi tin là
các luật sư khác trong đoàn sẽ tự động bài xích ông Trừng trước khi đảng
lên tiếng vì các LS là người có kiến thức, có óc quan sát và nhận định
sắc sảo (yêu cầu nghề nghiệp phải có). Đằng này sau khi trao đổi với
nhiều luật sư có uy tín và thâm niên trong đoàn luật sư, đều thấy sự
buồn đau, chua xót và “tức tối” thay cho LS Trừng, như vậy sự thật có
nằm ở kết luận của văn bản kỷ luật của đảng về tư cách cá nhân của LS
Trừng không ???
Điều đáng lo ngại cho chính các luật sư ở đây là sau việc LS Trừng
công khai phản đối việc áp đặt sai nguyên tắc pháp luật của đảng vào
hoạt động của của đoàn LS rồi bị đảng khai trừ nhằm hất ông ra khỏi ghế
chủ nhiệm, sắp tới sẽ còn có LS nào “dám” hành động như ông Trừng để tự
mình bảo vệ quyền lợi chính đáng của mình và các đồng nghiệp ??? Có bao
nhiêu luật sư đã từng lắng nghe và thấy chua xót vì các nhận định của
quần chúng “nói cho cùng, luật sư ở Việt Nam chỉ là vật trang sức cho
tòa mà thôi”, “ mấy ông ấy làm cò chạy án là chính chứ cãi cọ gì, án do
đảng quyết chứ có phải căn cứ vào luật đâu”, “tòa xử sao chả được, kiến
cãi khoai thôi”.
Một người phụ nữ ở nông thôn Việt Nam phải làm mãi dâm vì sinh kế,
chịu đủ tủi nhục và hiểm họa dù bản thân người đó là đối tượng quan tâm
và là thành viên của Hội Nông Dân ( vì là gia đình nông dân) , của Hội
Phụ Nữ ( vì là phụ nữ), của Hội Liên Hiệp Thanh Niên ( vì là thanh niên)
cho thấy điều gì khi đảng đóng vai trò cầm nắm các hội đoàn này ???. Là
trí thức, dĩ nhiên các luật sư không cần bán thân như thế, nhưng đã có
và sẽ trong tương lai, liệu rằng các luật sư vì hoạt động trong 1 nền tư
pháp mà đảng quyền cao hơn pháp quyền, sẽ bán lương tâm đạo đức nghề
nghiệp, “bán” luật pháp và pháp lý để tồn tại và đi lên không ?? Hay là
lựa chọn lối đi như LS Nguyễn Đăng Trừng đã chọn, đó là bỏ qua danh vọng
và quyền chức do đảng ban tặng, để tranh đấu cho việc bảo vệ quyền và
lợi ích chính đáng của mình nhằm phát triển nghề nghiệp, đóng góp vào sự
hoàn thiện của pháp luật Việt Nam
Nghĩ đến chuyện Việt Nam gia nhập TPP
LS Nguyễn Đăng Trừng là thành viên-hội viên của nhiều tổ chức LS danh
tiếng ở Asean, Châu Á và quốc tế, việc đảng khai trừ ông ta sẽ gây một
tiếng vang không mấy tốt đẹp cho thanh danh của đảng trong đối ngoại và
trong chính sách “trí thức vận” là điều sẽ phải xảy đến. Và hơn nữa còn
là nhiều hệ lụy kéo theo không chỉ đảng thiệt hại mà dân tộc và đất nước
cũng phải gánh chịu, nhất là trong thời điểm Việt Nam đang “rất muốn và
phải là thành viên của TPP”
Trong các tiêu chí mà các nước thành viên TPP xét kết nạp thành viên
mới như Việt Nam, yếu tố tự do- tự quyết của các hội đoàn nghề nghiệp là
yếu tố bắt buộc phải có theo 8 công ước của liên đoàn lao động quốc tế
quy định (cụ thể là công ước 87 về quyền lập hội). Việc LS Trừng chủ
động ngăn chặn và phản ứng việc can thiệp sâu của đảng vào liên đoàn
luật sư đúng theo pháp luật là điều cần thiết phải được chính phủ và
ngành tư pháp Việt Nam ủng hộ để dùng điều này chứng minh cho các nước
thành viên TPP khác như Mỹ thấy rằng tại Việt Nam, đảng và nhà nước luôn
tôn trọng và quyết tâm thực thi cải cách để họ nhanh chóng thông qua
cho Việt Nam gia nhập khối
Trong tư thế kinh tế Việt Nam đã phụ thuộc sâu vào Trung Quốc, một kẻ
thù xâm lược cả dân tộc đều công nhận thì việc gia nhập sân chơi TPP sẽ
là 1 ưu thế quan trọng trong việc “thoát Trung” về kinh tế để mang lại
sự phát triển bền vững hơn về sau. Nếu cứ để xảy ra các việc như đảng
khai trừ những đảng viên có xu hướng cải cách như LS Trừng sẽ dẫn đến
làm chậm (hoặc có thể hủy bỏ) lại TPP lần này thì rất tai hại. Thiệt hại
của nó là vô cùng lớn trong bối cảnh nền kinh tế đang bí lối ra như lúc
này. Thành ra chuyện LS Trừng bị khai trừ đảng không còn là chuyện của
riêng hai bên này nữa, mà nó sẽ là hệ lụy kéo dài về sau cho sự hội nhập
quốc tế của Việt Nam., nếu các lãnh đạo nhà nước không quyết tâm bảo vệ
những “hạt nhân” như LS Nguyễn Đăng Trừng. Và sau cùng, ai sẽ chịu
trách nhiệm về “bước lùi” này của đất nước trong lúc “ngặt nghèo” này
???
Vừa mới đây ngày 29/07/2014, Chủ tịch nước Trương Tấn Sang có nói các
luật sư và các hội đoàn luật sư cần phải “tự chủ và đổi mới mạnh mẽ hơn
nữa” thì ngay sau đó LS Nguyễn Đăng Trừng bị khai trừ đảng vì “phát huy
tự chủ và đổi mới mạnh mẽ”. Tôi nghĩ ông Trương Tấn Sang cần đề nghị
đảng xét lại việc này nếu ông thực sự coi trọng giới luật sư như ông
phát biểu khi thăm liên đoàn LS vào ngày 01/08/2014. Song song đó, nên
chăng các luật sư thuộc đoàn LS TpHCM, những người mà 20 năm qua luôn bỏ
phiếu ủng hộ LS Nguyễn Đăng Trừng làm chủ nhiệm, cùng kiến nghị Chủ
Tịch Nước, người đứng đầu tư pháp, xem xét lại quyết định này.
Đa số dư luận đều nghĩ rằng việc khai trừ LS Nguyễn Đăng Trừng là do
thành ủy TpHCM quyết định nhưng tôi e rằng không phải. Mâu thuẫn của LS
Trừng và trung ương đảng đã có từ năm 2007 đến nay kéo dài qua nhiều sự
việc. Đến nay ông mới bị kỷ luật cho thấy trong thời gian mấy năm qua
một bộ phận của Thành Ủy có ủng hộ ông nhưng hôm nay họ phải chấp hành
chỉ đạo của Trung Ương thì đúng hơn. Việc các đại biểu quốc hội TpHCM
lúc gần đây phát ngôn đều kêu gọi cải cách thể chế mạnh mẽ cho thấy xu
hướng đó (cao trào là việc ông nghị viên “bảo hoàng hơn vua” Hoàng Hữu
Phước ủng hộ làm ngay Luật Biểu Tình và Luật Lập Hội vừa qua là 1 ví dụ
rõ nét).
Theo tình hình phía Mỹ cho thấy, hiện nay đã có nhiều hạ nghị sĩ và
một số thượng nghị sĩ đang chú ý và phản đối tình trạng đảng cộng sản
đang cầm quyền luôn có những can thiệp quá sâu vào các hội đoàn nghề
nghiệp tại Việt Nam. Nên chăng chính phủ cần xem xét lại việc LS Trừng
bị kỷ luật, vì rõ ràng điều này cũng sẽ ảnh hưởng vào nhận xét của chính
giới Mỹ trong việc kết nạp Việt Nam vào TPP, cũng như để các trí thức
khác (như GS Ngô Bảo Châu) đang và sẽ yên tâm khi cộng tác cùng chính
phủ để cống hiến tài năng cho đất nước và dân tộc.
Trong tương lai với đà nâng cao dân trí cùng việc hội nhập quốc tế,
việc xây dựng một nền dân chủ pháp trị là điều tiên quyết phải có để đất
nước và dân tộc lớn mạnh. Trong đó, vai trò của các luật sư là không
nhỏ, việc cùng bảo vệ nhau để bảo vệ tính minh bạch, thượng tôn pháp
luật của cộng đồng luật sư là điều mà quần chúng mong mỏi trước khi quần
chúng “nhờ cậy” luật sư bảo vệ quyền lợi hợp pháp của mình. Tôi hi vọng
rằng dù Luật Sư Trừng đã bị đảng khai trừ nhưng cộng đồng các luật sư
có tâm, có tầm và có lương tri nghề nghiệp sẽ tiếp tục con đường của ông
đã đi trong việc góp phần cải cách chính trị ở Việt Nam.
Nguyễn An Dân
