Phạm Quang Tuấn
Nhiều người đã đặt câu hỏi: Ông Phạm Quang Nghị thăm Mỹ để làm gì? Có
thành công không? Người ta cũng chú ý đến món quà lạ lùng mà ông Nghị
"tặng" cho Thượng nghị sĩ John McCain, món quà chỉ có thể coi là một sự
hạ nhục [1]: hai tấm ảnh chụp bia kỷ niệm chỗ bắn rơi máy bay của
McCain, bia khắc ông McCain đang quỳ gối giơ tay đầu hàng và có dòng chữ
"NGÀY 26 10 1967 TẠI HỒ TRÚC BẠCH QUÂN VÀ DÂN THỦ ĐÔ HÀ NỘI BẮT SỐNG
TÊN JOHN SNEY MA CAN THIẾU TÁ KHÔNG QUÂN MỸ LÁI CHIẾC MÁY A4 BỊ BẮN RƠI
TẠI NHÀ MÁY ĐIỆN YÊN PHÚ. ĐÂY LÀ MỘT TRONG 12 CHIẾC MÁY BAY BỊ BẮN RƠI
CÙNG NGÀY".
Bia kỷ niệm bắn rơi máy bay của John McCain
Đối với một người bình thường ở một nước văn minh, thì chỉ cái giọng
kém học thức, gọi kẻ địch là "tên", và đánh vần sai be bét cũng đủ
khiến phải giấu tấm bia đó đi, đừng nói là chụp ảnh nó rồi đưa cho người
trong cuộc, mà nay đã thành Thượng nghị sĩ của một siêu cường. Có bao
giờ một lãnh đạo Việt Nam dám đưa một tấm ảnh chụp bia kỷ niệm một tướng
Tàu trong tình trạng tương tự cho đương sự? À, có bia đâu mà chụp, Việt
Nam đời nào dám tạc bia kỷ niệm chiến tranh với Tàu cộng.
Tuy nhiên chuyện tặng quà này rất dễ hiểu nếu ta đọc một phát ngôn khác của ông Phạm Quang Nghị trong chuyến đi [2]:
"Ông Phạm Quang Nghị chân thành cảm ơn các bạn bè cánh tả và nhân dân Mỹ đã kiên trì ủng hộ và giúp đỡ cách mạng và nhân dân ta trong những năm tháng đấu tranh giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước cũng như trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc ngày nay".
Rõ ràng là, với tuyên bố này cũng như với "món quà" cho TNS McCain,
ông Phạm Quang Nghị muốn nhắc cho Chính phủ Mỹ nhớ lại thời kỳ thù địch
giữa hai nước. Ông không nhắc lại thời đó với giọng điệu của một cựu
chiến binh đã thoát khỏi hận thù và hướng về tương lai, như ông McCain
khi thăm Việt Nam, mà nhắc lại với những lời lẽ và hành động xỏ xiên,
châm chọc.
Trong khi đó, khi nói về cuộc tranh chấp biển đảo với Tàu thì...
"Đặc biệt là cuộc gặp gỡ, trao đổi với các đại biểu từ nhiều cơ
quan, tổ chức Mỹ do Hội châu Á tổ chức, ông Phạm Quang Nghị đã điểm lại
tình hình diễn biến ở Biển Đông trong thời gian qua, nêu bật quyết tâm,
chủ trương, biện pháp đấu tranh đúng đắn, sáng suốt của Đảng, Nhà nước
và nhân dân ta nhằm bảo vệ độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ của đất
nước; giải quyết tranh chấp bằng các biện pháp ngoại giao hòa bình, phù hợp luật pháp quốc tế, nhất là Công ước của Liên Hợp Quốc về Luật Biển năm 1982, đồng thời
hết sức coi trọng, gìn giữ môi trường hòa bình, ổn định để xây dựng và
phát triển đất nước; giữ gìn và củng cố quan hệ hữu nghị, hợp tác cùng
phát triển với các nước, trước hết là các nước láng giềng".
Tức là: Chúng tôi vẫn tiếp tục chung thủy, bốn tốt, 16 chữ vàng với ông anh của chúng tôi, các ông (Mỹ) đừng hòng mà xen vào.
Những việc chính thức đã làm với chính phủ Mỹ thì gói gọn trong vài câu rỗng tuếch, sặc mùi Tuyên giáo: "Trao
đổi làm việc", "Trao đổi về những vấn đề hai bên cùng quan tâm", "Các
cuộc gặp, làm việc diễn ra trong bầu không khí cởi mở, xây dựng, hợp tác
và hiểu biết lẫn nhau"[2].
Tới đây thì chúng ta có thể trả lời câu hỏi về mục đích chuyến thăm
Mỹ của ông Phạm Quang Nghị: thứ nhất, là để trấn an và gián tiếp xin lỗi
người anh cả phương Bắc sau vụ giàn khoan HY981, cho ông ta vững lòng
rằng "thằng nhỏ" vẫn trung thành, không nghĩ tới chuyện đi tìm đồng minh
khác. Thứ hai, là để làm sao cho Mỹ từ bỏ ý định xáp lại gần Việt Nam,
thậm chí còn bực mình tránh xa "thằng nhỏ" vô ơn mà mình đã lên tiếng
ủng hộ trong những ngày nó bị anh nó bắt nạt.
Chúng ta cũng hiểu tại sao Ngoại trưởng Phạm Bình Minh được Mỹ mời
mà không đi, lại đi... Ba Lan trong thời gian đó. Phạm Bình Minh là
người đã từng làm ngoại giao ở Anh, Mỹ và Liên Hiệp Quốc, lại là con cố
Ngoại trưởng Nguyễn Cơ Thạch, người có khuynh hướng thân Tây phương và
nghi kỵ Tàu (ít ra là đối với Đảng Cộng sản Việt Nam) và nghe nói đã bị
Trung Quốc đẩy ra khỏi Bộ Chính trị Đảng Cộng sản Việt Nam. Hẳn ông ta
không thể được Tàu tin cậy bằng Phạm Quang Nghị, một apparatchik thuần
túy, thành viên lâu năm và cựu Phó Trưởng ban của Ban Văn hóa Tư tưởng
Trung ương (Ban Tuyên giáo Trung ương hiện thời), nơi tập hợp những cái
đầu thủ cựu, hẹp hòi, maoist, thân Tàu nhất trong Đảng. Chỉ việc thay
đổi sứ giả cũng đã cho thấy mục đích của chuyến đi. Rất có thể, đây là
giá mà Đảng Cộng sản Việt Nam đã phải trả để đổi lại việc giàn khoan
HY981 nhổ neo sớm một tháng.
Về câu hỏi "chuyến đi có thành công không", tôi nghĩ rằng có lẽ đã
thành công đối với mục đích thứ nhất (trấn an người anh cả, thậm chí làm
cho ngài hể hả). Về mục đích thứ hai (chọc giận và đẩy Mỹ ra) thì chưa
chắc, vì những hành động và lời nói của ông Phạm Quang Nghị quá con nít
và lộ liễu – nhưng chắc chắn không thể nói là chuyến đi đã giúp xúc tiến
quan hệ Việt Mỹ.
Còn một mục đích nữa có thể nằm trong đầu ông Phạm Quang Nghị – đó
là cái ghế Tổng Bí thư biết đâu có thể tới với ông trong tương lai, nhờ
sự nâng đỡ của đàn anh Tàu đang hồ hởi với chuyến đi này. Chuyến đi sẽ
giúp nhiều cho chuyện đó. Hơn nữa, chức Tổng Bí thư phải cho một người
có tầm cỡ trí tuệ tương đương như ngài đương kim Tổng Bí thư kiêm Giáo
sư Nguyễn Phú Trọng, mà tiêu chuẩn đó thì ông Phạm Quang Nghị rất vừa
vặn.
P.Q.T.
Ghi chú
