Lê Thu Trà
Bạn thân mến của tớ,
Không biết bao nhiêu lần tớ đắn đo, và cũng ngần ấy lần tớ ngồi trước
màn hình máy tính, lọc cọc gõ đôi ba dòng viết gửi bạn, nhưng rồi tớ
lại xóa đi, rồi viết lại, rồi lại xóa đi... Mãi cho đến bây giờ, tớ vẫn
tâm niệm trong lòng một điều rằng nhất định sẽ có một ngày tớ có thể
viết ra hết tất cả những trăn trở, suy tư mà tớ cất giấu bấy lâu tận sâu
thẳm trong lòng; về bạn, về tớ, về chúng ta, về quá khứ, về hiện tại,
về tương lai, về mối quan hệ giữa những người bạn đồng niên thời phổ
thông, cũng như mối quan hệ giữa một người chiến sĩ an ninh là bạn, và
một kẻ có dấu hiệu "phản động", là tớ; kể từ sau dạo ấy, cái hôm mà bạn,
với tư cách là cán bộ phòng An ninh - Chính trị nội bộ đã mời tớ đi
cafe để nói về những bài viết có "nội dung xấu" mà tớ đăng tải trên
facebook.
Ngày hôm đó, bạn còn nhớ không? Đúng cái hôm Noel trời lạnh giá,
chúng ta đã gặp nhau sau gần 15 năm bẵng đi kể từ ngày tốt nghiệp ra
trường. Cuộc sống, dòng thời gian và số phận đã đẩy đưa chúng ta mỗi
người vào một lối rẽ. Và trớ trêu làm sao, internet với vai trò như một
công cụ kết nối hữu hiệu giúp chúng ta tìm lại những mối quan hệ cũ xưa,
vậy mà khi bạn và tớ tìm thấy nhau, gặp nhau và ngồi đối diện với nhau,
ngay tại thời điểm đó, tớ biết tụi mình đã không còn đơn thuần là những
người bạn cũ của một thời học trò hoa mộng nữa, mà chúng ta, theo cách
nói ví von bóng bẩy, lại là những kẻ mang tâm thế của
những-người-bên-kia-chiến-tuyến. Cái cảm giác sắp sửa gặp lại một người
bạn cũ nhưng trong lòng ngổn ngang tâm trạng khiến tớ nặng trĩu lòng.
Sau hôm gặp nhau, tớ đã suy nghĩ nhiều lắm. Giá như đối diện với tớ
là một chiến sĩ an ninh hoàn toàn xa lạ, thì tớ sẽ cảm thấy dễ thở và
nhẹ lòng biết mấy. Tớ luôn băn khoăn tự hỏi, có bao giờ bạn nghĩ suy,
bạn trăn trở về những lý do khiến chúng ta lại gặp nhau trong hoàn cảnh
nghịch lý như thế không?
Khi trao đổi, chuyện trò với bạn, tớ hiểu rằng bạn không chỉ đơn
thuần là một người đang thi hành nhiệm vụ, mà bạn còn mang tâm thế của
một người thực lòng muốn tớ thay đổi, muốn cho tớ thấy tớ đang lạc lối
sai đường. Bạn bảo tớ, bạn đọc hết từng bài tớ đăng, từng câu chữ tớ
viết, cả những comments trên đó, và chúng đôi khi khiến bạn đau lòng.
Tuy vậy, cho đến bây giờ điều tớ nhớ mãi về bạn là ánh mắt và tia nhìn
ấm áp mà bạn giành cho tớ. Cả những tin nhắn khi bạn khen tớ làm thơ
hay, tớ biết bạn khen bằng thứ tình cảm mến phục, trân trọng tự đáy
lòng. Và tớ vẫn nhớ hôm tớ sắp đi nước ngoài, Hộ chiếu của tớ bị sai số
CMND, và hồ sơ của tớ chẳng may bị kẹt lại vì lý do trục trặc kỹ thuật
nào đấy mà nó không lưu trên hệ thống, còn tớ thì nôn nóng vì đã lên kế
hoạch để bay ra Hà Nội tối hôm đó rồi. Điều làm tớ ngạc nhiên là trong
lúc nóng lòng chờ đợi tại Phòng xuất nhập cảnh, bạn gọi điện và rồi xuất
hiện, nở nụ cười tươi mời tớ ra hàng cafe ngay bên cạnh và cho tớ biết
bạn đã cố gắng tác động để tớ có thể lấy Hộ chiếu kịp thời gian. Mặc dù
lúc đó tớ bận việc nhà gấp và tranh thủ để cho kịp chuyến bay, nhưng vẫn
cố nán lại trò chuyện với bạn. Bạn bảo rằng Sếp của bạn rất nể phục tớ,
khen tớ là người có trình độ và rất muốn gặp tớ. Nhưng tớ phải về cho
kịp việc, và đành khất hẹn với bạn một cuộc gặp gỡ. Lúc ra về, điều
khiến tớ ray rứt lại chính là nụ cười hiền hậu và ấm áp của bạn.
Bạn thân mến ơi! Tớ không tính kể lể lại những chuyện xưa cũ dài dòng
đâu, nhưng cứ mỗi lần nghĩ về bạn, tim tớ lại dấy lên một nỗi xót xa vô
bờ bến. Bao nhiêu câu chữ, ý tứ cứ thế lại ngổn ngang, tắc tị trong đầu
tớ. Quả thật tớ không biết phải bắt đầu từ đâu, như thế nào? Vì tớ
biết, bạn vẫn vì nhiệm vụ mà phải theo dõi facebook tớ hàng ngày. Còn
tớ, lúc này đây muốn trải hết tất cả nỗi lòng mà tớ muốn chia sẻ cùng
bạn, về những điều mà tớ đã trằn trọc, những gì tớ cảm nhận, nhưng tớ
thật không biết cách phải làm sao để tiếp cận bạn, để chạm đến được trái
tim bạn, để chúng ta có thể cởi bỏ tấm áo choàng của ý thức hệ, của
những quan điểm, suy nghĩ trái chiều, mà chân tình chia sẻ với nhau với
tư cách của những người hoàn toàn, đơn thuần là bạn? Thôi thì có lẽ, tớ
sẽ bắt đầu với những việc mà tớ đã trải nghiệm trong những năm tháng xa
Việt Nam, bạn nhé?
Bạn biết không! Những nơi tớ đi qua, tớ đã có rất nhiều trải nghiệm
mà khi quay đầu nhìn lại đất nước thân yêu của chúng ta, tớ không thể
nào kìm nén được nước mắt xót xa lẫn tiếng thở dài. Có lẽ tớ sẽ kể cho
bạn nghe, chuyện đầu tiên đó là cảm nhận của những đứa con gốc Việt lớn
lên ở nước ngoài khi tiếp cận thông tin về Việt Nam. Tớ nhớ có lần cùng
ngồi xem chung với những cô gái Mỹ gốc Việt một đoạn video nói về thân
phận của những cô gái Việt lấy chồng và làm dâu xứ người, tim tớ như bị
ai bóp nghẹt khi thấy những cô gái Mỹ ấy lấy tay đặt lên lồng ngực,
khuôn mặt sững sờ ngạc nhiên đầy biểu cảm thương xót và mắt thì ngân
ngấn lệ. Tớ đã khóc, không phải vì xúc động trước những hoàn cảnh éo le
kia bởi với đất nước mình, có lẽ chuyện này nó thường như cơm bữa đến
nỗi ta cho đó là chuyện bình thường, mà bởi vì tớ hiểu rằng thân phận
người Việt quá đỗi thấp kém và gây ra nỗi ngạc nhiên sửng sốt cho chính
những đứa con Việt không lớn lên trong lòng đất nước. Rồi một lần khác,
tớ chứng kiến cảnh một bé gái 11 tuổi, cũng con một gia đình Việt nhưng
sinh ra và lớn lên ở hải ngoại, đã òa khóc nức nở thành tiếng khi xem
một video chiếu cảnh những em bé bị bạo hành, đánh đập và ngược đãi khi
đi nhà trẻ. Khi tớ kể những câu chuyện trên, liệu chúng có gợi lên cho
bạn những suy nghĩ nào không?
Còn giờ, tớ xin kể qua một chút về những câu chuyện của tớ. Bạn có
biết không? Khi tớ làm hồ sơ xin visa đi các nước thứ 3 là Âu, Mỹ; mặc
dù đã đọc, biết nhiều về những chuyện người Việt bị kỳ thị, coi khinh ở
nước ngoài, nhưng chỉ đơn giản là qua tài liệu, sự xót xa, tủi hổ không
thể nào sánh bằng như chính khi bản thân mình trải nghiệm. Tớ nhớ lúc
mang hồ sơ xin visa đi châu Âu, mặc dù tớ có thư mời từ Bộ ngoại giao
của một nước trong khối EU này, nhưng khi phỏng vấn, nhân viên của Lãnh
sứ quán đã ái ngại nhìn tớ và nói: "Tôi rất hiểu trường hợp của bạn, hồ
sơ của bạn rất tốt nhưng vì bạn mang quốc tịch Việt Nam nên chúng tôi sẽ
mất thời gian để xét duyệt hồ sơ lâu hơn, kỹ càng hơn". Đấy là lần thứ
3, khi ở xứ người, tớ cảm nhận được nỗi tủi nhục khi làm một công dân
Việt. Và lần thứ tư đó là khi tuần trước tớ xin visa đi Đài Loan, lúc
phỏng vấn, lần này thì tớ chết đứng và bẽ bàng hơn khi nhân viên sứ quán
hỏi tớ rằng người Việt thường hay sang Đài để bán dâm, bạn không có ý
định sang để làm gái chứ? Một nỗi sỉ nhục lớn mà nếu ở vào trường hợp
một công dân nước khác, chắc chắn vị nhân viên kia sẽ gặp rắc rối, sẽ bị
thưa kiện vì hành vi xúc phạm công dân nước khác. Nhưng tớ biết làm gì
hơn khi thực tế, đó là sự thật đau lòng không thể chối cãi của người
Việt?
Bạn thân mến ơi, bạn biết không? Tớ đã đôi lần trộm nghĩ, ước gì mình
ngủ một giấc thật sâu và thật say, rồi sớm mai thức dậy, tớ không còn
nhớ mình là ai nữa, không biết mình đến từ đâu, hoặc mình có thể gột rửa
đi cho kỳ hết những dấu ấn đã in hằn vào võ não, tư duy của một người
Việt, hoặc trở thành một người mang trong mình một dòng máu khác, nói
tiếng nói khác, tư duy theo một cách khác, hoặc trở thành một công dân
nước khác. Uh thì tớ có nhiều cách để chạy trốn lắm, dễ dàng thôi, đó là
tớ sẽ cố kiếm cho mình một ông chồng ngoại quốc, rồi đổi quốc tịch, thế
là tớ nghiễm nhiên trở thành công dân của một nước văn minh, tiến bộ
nào đấy, tớ không còn phải e dè, tự ti khi mang tấm Hộ chiếu Việt Nam.
Nhưng bạn ạ! Tớ đã chứng kiến biết bao nhiêu người Việt ở nước ngoài,
tuy họ đã không còn là công dân Việt Nam nữa, tuy họ có thể ở cách nước
Việt đến cả nửa vòng trái đất, thừa hưởng những giá trị văn minh, nhân
bản, tự do nhưng họ vẫn ngày đêm canh cánh, trăn trở về một đất nước
Việt Nam trù phú nhưng nghèo nàn và lạc hậu, ở đó mọi giá trị của cuộc
sống, của con người đều thấp kém, bị chà đạp. Và cũng như tớ, vẫn không
sao vứt bỏ nỗi niềm canh cánh ấy, vì đơn giản, trong cơ thể tớ, trong
từng tế bào của tớ là dòng máu Việt đang cuồn cuộn chảy. Tớ còn muốn
chia sẻ với bạn thêm nhiều điều nữa, tớ còn muốn nói về những vấn đề như
nhân quyền cho người Việt Nam, dân chủ cho người Việt Nam, tự do, bình
đẳng, bác ái thực sự cho người Việt Nam v.v... Và vô vàn những điều khác
mà khi có điều kiện đi ra thế giới văn minh, tớ đã hiểu hơn về những
thiệt thòi của người Việt, cũng như thấm thía hơn, cảm nhận rõ nét hơn
những lý do vì sao dân Việt mình lại ra nông nỗi như hôm nay.
Bạn của tớ ạ! Có lẽ bạn đã không hề biết rằng, mỗi lần viết về một
chủ đề nào đó, khi đăng lên facebook này, điều đầu tiên tớ nghĩ đến lại
là bạn. Tớ nghĩ về bạn nhiều đến nỗi, nó ám ảnh ngay cả trong giấc mơ
của tớ. Rất nhiều lần tớ mơ cùng một giấc mơ, đó là khi tớ trở về, và
rồi có một ngày, tớ bị đẩy lên một chiếc xe bịt bùng, và trớ trêu thay,
người còng tay tớ lại chính là bạn. Bạn ngồi cạnh bên tháp tùng mình
trên chiếc xe đó, khuôn mặt lúc thì ưu tư, lúc thì ái ngại, lúc lại nhìn
mình đầy vẻ cảm thông pha lẫn trách móc, rồi chúng ta im lặng, không ai
nói với ai một lời nào nữa, và cứ thế gương mặt bạn cứ nhòa dần đi. Rồi
tớ không còn có thể biết, liệu bạn có thể hiểu được gì không về những
điều mà tớ đã làm khi tớ bị bắt?
Nhưng đấy chỉ là giấc mơ. Tớ vẫn có thể lựa chọn cho mình một bến đỗ
bình yên khác. rồi quên hẳn Việt Nam đi. Nhưng tớ sẽ trở về, tớ muốn
nhìn thấy quê hương mình thay đổi. Rồi chúng ta sẽ quên đi những tháng
năm buồn của dĩ vãng, sẽ lại ngồi hàn huyên tâm sự thoải mái cùng nhau,
sẽ không còn phải cảnh giác nhau hoặc canh cánh những nỗi niềm của những
kẻ thuộc bên-kia-chiến-tuyến nữa. Bạn nhé???!!!!